Emphyteusis - (emphyteuticarius, em- phrteuticus; ager vectigalis [i.e. em- phyteut.]) 6.3 rubr.; 2.8.15.1

Emplastrum- 33.7.18.10; 41.1.7.7 Emptio, emptor, emptrix, emptum - см.

emere

Emundare - 34.2.25.10

Enarrare - 50.17.1

Enasci - (ex stipula seges enata) 18.1.40.3; (insula enata in flumine, in mare) 41.1.56; 41.2.1.1

Enavigare - 45.1.122

Enchiridium- 1.2 inscr.; 1.2.2

Eniti - (enixae voluntatis preces) 31.77.23;

(mulier quattuor (quinque) liberos eo­dem tempore (imo fetu) enixa) 5.4.3;

34.5.8 pr.; (monstrosum aliquid aut prodigiosum enixa) 1.5.14; (uxor ex marito, liberta ex patrono enixa) 2.4.10.10; 49.15.25

Entheca-32.68.3; 33.7.2.1

Enucleare - (Modestini liber de enu­cleatis casibus) 4.6 inscr.

Enumerare - (singillatim enum. casus) 4.6.26.9; (enum. species) 47.20.3.1; (omnes res per species enumeratae) 35.2.30.6; (heredes nominatim enu­merati) 30.124; (enumeratio) 35.1.56; (...enum. plurium rerum disiunctivo modo comprehensa plura legata non facit) 36.2.25 pr.; 38.10.10.16

Enuntiare - (enuntiatio) 50.16.148; 50.16.232

Epigramma - 47.10.5.10

Episcopus - (episcopi, qui praesunt pani et ceteris venalibus rebus) 50.4.18.7

Epistola - см. epistula

Epistolaris - см. epistularis

Epistula - (Labeo ait convenire posse vel re vel per epistulam vel per nuntium)

2.14.2 pr.; (per nuntium quoque vel per epist. mandatum suscipi) 17.1.1.1; (pro­curator constitutus per epist.) 3.3.1.1; (negotium contrahere per epist.) 44.7.2.2; (recusare (hereditatem) non tantum praesentes, sed etiam absentes vel per epist. possunt) 36.1.6 pr.; (sponsalia constituere per epist.) 23.1.18; (adsig­nare per epist.) 38.4.7; (donare per epist.) 6.1.77; (epist. donationis prae­diorum) 31.77.26; (si epistula, quam ego tibi misi, intercepta sit, quis furti actionem habeat? Et primum quaeren­dum est, cuius sit epistula, utrum eius, ad quem missa est) 47.2.14.17; (epis­tulam emittere) 44.7.61.1; 50.12.5; (apud veteres legata talia fuere: «quan­tum ei per epist.

Epistularis - (charta epistul.) 33.9.3.10 Epitome - (Hermogeniani libri epitoma­

rum) 27.1.41; 27.1.43; (epitomatus) 41.3 inscr.; 41.3.34; 28.1 inscr.; 28.1.2

Epitonium- 19.1.17.8

Epulae, epulum - 30.122

Epulari-34.2.19.12

Eques - 8.3.12; 9.2.57; 49.16.5.1

Equester - (equestris militia) 29.1.43; (equester ordo) 1.2.2.44; 1.2.2.47; 24.1.42

Equitare - 9.2.9.3; 9.2.57

Equitium - 6.1.1.3; 7.1.70.3; 7.8.12.4; 22.1.39

Equus-9.1.1.4; 9.1.1.7; 9.1.5 Erciscere, herciscere - (familiae ercis­

cundae iudicium) 10.2 tit.

Eremodicium-4.4.7.12; 46.7.13 pr. Eripere - (eripere est de manibus auferre

per raptum) 2.7.4 pr.; (in ius vocatos vi erip.) 2.7.1 pr.; (vi latronum ereptum) 13.6.5.4; 49.15.27; (e pecoribus a bes­tia ereptum aliquid) 10.2.8.2; 41.1.44; (res, possessio vi erepta) 41.2.15; 41.3.5; 43.16.17; (eripi ab hominibus) 31.56-57; (iumenta, quae semet ipsa eripiunt) 21.1.43 pr.; (ius ordinarium erip.

Erogare - (in lege Aquilia amisisse di­cemur, quod aut consequi potuimus aut erogare cogimur) 9.2.33; (si societatem universarum fortunarum ita coierint, ut, quidquid erogetur vel quaereretur, communis lucri atque impendii esset, ea quoque, quae in honorem alterius liberorum erogata sunt, utrisque im­putanda) 17.2.73; (cum nihil de bonis erogatur, valere donationem) 24.1.5.16; (quantum per codicillos erogare potuisset, i.e. usque ad do­drantem) 48.10.4.1; (quod autem ex hereditate erogavit... utrum totum he­reditati expensum feratur) 5.3.25.16; (nihil ex testamento videtur capere, qui tantum erogat, quantum accipit)

30.122.2; (emptionis causa erogatum) 21.1.27; (erog. bona sua in fraudem futurae actionis) 17.2.68.1; (erog. in aliquem) 5.3.58; 25.3.5.14; (alimenta in ventrem erogata) 25.6.1.7; 11.7.14.3; 11.7.46.2; 15.3.7.3; 15.3.20-21; 42.5.9.2; (erogatum in aedificia) 19.1.13.22; (pecunia in refectionem (navis) ero­gata) 14.1.7 pr.; (erogatio) 50.4.14 pr.; (si non tam corporis habeat vexatio­nem quam pecuniae erogationem in­dicti muneris administratio) 50.6.6 pr.; (magna erog. facta in tectoria) 39.2.40 pr.; (erog. annua) 33.1.10.1; (erogare an­nonam) 50.4.18.8

Erogatio -гл/. erogare

Errare - 21.1.64.2; (errorem ita definit Labeo pusillum fugitivum esse, et ex diverso fugitivum magnum erronem esse, sed proprie erronem sic defini­mus: qui non quidem fugit, sed fre­quenter sine causa vagatui' et tem­poribus in res nugatorias consumptis serius domum redit) 21.1.1.1; 21.1.4.3; 21.1.17.14; (errare et fugere iumentum posse, nec tamen erronem aut fugiti­vum esse agi posse) 21.1.64.2; 21.2.32 pr.; 22.6.1; 49.16.4.14; 50.16.225; (non consentiunt, qui errent: quid enim tam contrarium consensui est quam error, qui imperitiam detegit?) 2.1.15; (error litigatorum non habet consensum)

5.1.2 pr.; (non stultis solere succurri, sed enantibus) 22.6.9.5; (nulla volun­tas errantis est) 39.3.20; (in omnibus negotiis contrahendis...

48.5.39.4; 41.3.31 pr.; (in iure erranti non procedit usucapio) 41.3.32.1; 41.4.2.15; (error iustus, probabilis, to­lerabilis) 4.1.2; 41.2.50; 41.3.44 pr.;

41.10.5; (errare, error in corpore, sub­stantia, materia) 18.1.9.2; 18.1.11;

18.1.14; 28.5.9 pr.; 28.5.9.1-2; (in nomine, vocabulo, syllaba) 6.1.5.4; 28.1.21.1; 30.4 pr.; 40.4.54 pr.; 41.2.34 pr.; (errare in persona legatarii designanda) 35.1.17.1; (errasse circa causam ex­heredationis) 28.2.14.2; (de statu suo dubitantes vel errantes testamentum facere non possunt) 28.1.15; (enare in solvendo et putare creditorem eum, qui non erat) 15.3.3.1; (arbiter, etsi er­raverit in sententia dicenda, corrigere eam non potest) 4.8.20; (si quis in ap­pellatione erraverit, ut puta cum alium appellare deberet, alium appellaverit, videndum, an error ei nihil offuit) 49.1.1.3; (error calculi, computationis) 49.8.1.1; 50.8.10 pr.; (veritas erroribus gestarum non vitiatur) 1.18.6.1

Erro - см. errare

Error - см. errare

Erubescere - 48.5.12.3

Erudire - (sumptus facere ad erudiendum hominem) 19.1.43; (studiis, litteris eruditus) 21.1.65.2

Eruditio - (in alimenta vel in eruditionem puerorum relinquere aliquid) 30.117 Eruere - (er. ossa, corpus) 11.7.8 pr.;

(quae eruta sunt, ut harena creta et si­milia) 19.1.17.6; (arbor radicitus eruta) 41.1.26.1; (probatio, tormenta ad eru­endam veritatem) 22.5.7; 47.10.15.41; (in criminibus eruendis quaestio adhi­beri solet) 48.18.1 pr.; (quaestionem habere, ut fraudium participes eruer­entur) 9.2.23.4

Erumpere - (servi ad fugam erumpentes) 17.2.60.1; (ita clausi, ut erumpere non potuerint) 29.5.3.6; (si mulus eruperit) 9.2.27.34; (erumpit aqua) 39.3.21

Esca, escalis, escarius, esculentus - см.

Esse, edere - (.. .qui iumenta vendidit, so­let ita promittere «esse bibere, ut opor­tet») 19.1.11.4; 33.9.3.1-3; 34.2.19.10; (esus) 33.9.3 pr.; 33.9.3.1; (esca) 34.2.19.12; (escaria (sc. vasa)) 33.10.3.3;

(argentum escarium, escale) 33.10.8; 34.2.19.12; 34.2.32.2; (esculentus) 1.18.18; 33.9.3.3; (penus esculenta)

33.9.3.2

Evacuare - 18.6.1.4

Evadere - (evad. hostium potestatem)

41.1.7 pr.; 49.15.26; (evasit custodia) 48.3.12-13; (qui deportatus evaserit, capite puniatur) 48.19.28.13; (evad. actionem) 19.1.1.1; (notam) 3.1.1.6;

21.1.25.6

Evagari - 9.2.27.9; 9.2.30.3

Evalescere - 8.5.6.2

Evanescere - (si principale ruptum sit testamentum, et pupillare evanuit)

28.6.2 pr.; (videntur evanuisse (secun­

dae tabulae) non adita patris heredi­tate) 36.1.15.3; (adgnatione sui heredis nemo dixerit codicillos evanuisse) 29.7.19; (evanescit legatum, fidei- cornrn.) 28.6.18.1; 30.93; 34.3.7.4; (do­natio) 24.1.11.7; (pignus) 20.1.13.1; (stipulatio) 45.1.83.6; 45.1.98 pr.;

46.1.33; (actio) 12.1.31.1; 24.3.21; 39.3.11.1; (condicio) 28.7.6; 45.1.29.1

Evehere - 8.3.6; 33.7.12.10; 39.4.15 Evellere - (si quis aliquid aedibus ad-

fixum evellerit, statuam forte vel quid aliud, quod vi aut clam interdicto tene­bitur-) 43.24.9.2; (arbores evulsae)

7.1.12 pr.

Evenire - (si evenerit fraude heredis) 33.5.5; (per desidiam custodis)

48.3.12 pr.; (iure evenit, ut) 1.1.3 pr.; (usu evenerat) 13.7.22.4; (evenire, ut amittat actionem) 9.4.8; (poterit eve­nire, ne substitutus quicquam retineat) 35.2.11.5; (evenit, quominus... liceat) 30.45.1; (si quid evenerit aeris alieni) 32.34.3

Eventus - (mortis eventum exspectare) 24.3.22.8; (ev. mortalitatis) 1.18.6.7; (ev. damni) 4.4.1 1.4; (ex omni eventu competere) 14.6.9.1; (in eventum con­dicionis fideicommissum restituere ro­gatus) 35.1.66; (ex eventu condi­cionis... redditum iri) 35.2.73.2; (in ut­rumque eventum substitutus) 28.6.4.2;

(condicio, quae in eventu ponitur, in eventum collata) 35.1.60 pr.; 35.1.78; (ne actio, quae ab initio inutilis fuerit, eventu confirmetur) 15.4.2.2; (consi­lium et eventus fraudandorum credito­rum) 40.5.4.19; 42.8.10.1; 42.8.15; (fraudis interpretatio...

Everriculum - 47.10.13.7

Eversio - см. evertere

Evertere - (ev. cisium) 19.2.13 pr.; (arbo­res vi tempestatis eversae) 7.1.59 pr.; (ev. onus in aliquem) 9.1.1.4; (ev. lo­cum) 2.11.2.8; (ev. iudicium defuncti, testamentum) 29.4.4.1; 38.2.7; (ius electionis) 40.9.3; (legis praeceptum) 37.14.16 pr.; (ev. domini patrimonium)

47.6.1 pr.; (ad totius dominus eversio­nem pertinere) 1.18.21; (ev. fideicom­missi) 36.1.23.4

Evictio - см. evincere

Evidens; evidenter - 23.3.57; 24.1.32.4; 34.5.13.2; 35.3.1.4; 36.1.65.4; 36.3.14.1

Evincere - (evinc. hereditatem per inoffi­ciosi querellam, ab intestato) 5.2.21.2; 5.3.17; 5.3.55; (patroni iure portionem evinc.) 5.4.6.1; (si heres... bona delata ad fiscum diceret, constaret autem de fideicommisso, decretum est, ut peti­tori caventi «evicta hereditate restituti iri» solveretur) 35.3.8; (cavere evicta hereditate legata reddi) 2.8.8.4; (si pa­tronus legatum sibi relictum adg- noverit idque fuerit evictum) 38.2.8.1;

21.2 tit.; (sive tota res evincatur sive pars, habet regressum emptor m ven­ditorem) 21.2.1; (evinc. usum fruc­tum) 21.2.15.1; 21.2.43; (in vendendo fundo quaedam etiam si non dicantur, praestanda sunt, veluti ne fundus evincatur aut usufr. eius) 18.1.66 pr.; (servitus evicta) 21.2.48; (Serviana actione evictus servus) 21.2.35; (evin­ci in servitutem, libertatem) 21.2.46.2-3; 19.1.45.1; (evictionem praestare) 19.1.10;

(si in venditione dictum non sit, quan­tum venditorem pro evictione praestare oporteat, nihil venditor praestabit praeter simplam evictionis nomine) 21.2.60; (obligatio evictionis, de evic­tione) 21.2.46.1; 21.2.62.1; 21.2.64pr.; (nomine obligari, teneri) 21.2.36; 21.2.10; 21.2.46.1-2; 21.2.54.1; 21.2.62 pr.; 21.2.69; 21.2.75; (pro evictione fundi satis accipere) 21.2.22.1; (cavere de, pro evict.) 10.2.25.21; 10.3.10.2; 21.2.6; (fideiussorem ob evictionem dare, quem vulgo auctorem secundum vo­cant) 21.2.4 pr.; (stipulatio evictionis, de evictione) 3.5.18.3; 21.2.51.1; (evic­tionis stipulationem contrahi) 21.2.69.3; (utilem de evictione stipulationem da­ri) 21.2.39 pr.; (iudicium de evict.) 40.12.26; (de evict, convenire aliquem) 21.2.42; 21.2.46 pr.; (denuntiare de, pro evictione) 21.2.39.1; 21.2.51.1; 21.2.63 pr.

Evitare - (evit. creditorem, occursum creditoris) 42.4.7.13; 42.5.36; (poenam) 47.8.5; 48.5.11.2; (crimen) 48.15.5; (in­terdictum satisdatione oblata) 43.4.1.8; (evitandi iudicii causa rem alienare) 4.7.12; 39.3.16; (deditione ipsius cor­poris, quod deliquit, evitare litis aesti­mationem) 9.4.1

Evocare - (...solent, qui liberare eum locum religione volunt, sacra inde evocare) 1.8.9.2; (...ne quis vexandi adversarii causa, forsitan cum Ro­mae possit satisdare, in municipium evocet) 2.8.8.5; (evocari denuntia­tionibus, edictis, litteris) 5.3.20.6; 26.10.7.3; 40.5.26.7; 40.5.26.9; 42.1.53.1; 49.14.2.3; 49.14.42.1; (evocari tes­timonii causa) 5.1.2.3; (...iudices... eum solum numerum testium, quem necessarium esse putaverint, evocari patiantur) 22.5.1.2; (testes non temere evocandi sunt per longum iter) 22.5.3.6

Evolare-41.1.5.4; 41.1.5.6

Exacerbare - 48.4.7.4; 48.19.16.10 Exactio, exactor, exactus - см. exigere

Exaequare - (idcirco relictum, ut condi­cio filiorum exaequaretur) 35.1.12; (per omnia exaequata sunt legata fidei­commissis) 30.1

Exaestuare - (litus publicum est eatenus, qua maxime fluctis) 50.16.112

Exaggerare - 43.19.3.15; (...neque exag­geranda fuit sententia, quae modum interdictioni fecerat) 50.2.3.1

Examen - (examen, quod ex alveo nostro evolaverit) 41.1.5.4

Examinare - (examinari apud iudicem) 6.1.76.1; 22.1.32 pr.; (pro tribunali) 48.16.1.11; (exam, iustitiam causarum) 4.1.3; (rationes) 35.1.82; 40.7.6.7; (testium fides diligenter examinanda est) 22.5.2; 22.5.3 pr.

Examinatio - (exam, civilis) 47.14.1.4 Exanimare - 9.2.11.3 Exarare - (termini exarati) 10.1.4.4 Exardescere - (si inimicitiae cum patre

exarserunt) 26.3.8

Exarescere - (si prata arboresve exaruis­sent) 8.5.18; (si fons exaruerit) 8.3.34.1

Exannare - 14.2.2.1

Exasperare = exacerbare - 48.19.42;

48.22.18.1

Exauctorare - 3.2.2.2; 40.12.29 pr.;

49.16.4.8; 49.16.7

Exaudire -28.1.21 pr.; 44.7.1.15; (verba secundum voluntatem testatoris exaudien­da sunt) 33.8.6.3; (...non ex opinioni­bus singulorum, sed ex communi usu nomina exaudiri debere) 45.1.99.1; 45.1.120

Excandescere - 1.18.19.1

Excavare - 39.3.2.7

Excedere - (exc. in exilium) 48.19.4; 48.22.7.17; (hoc iure utimur, ut rele­gatus interdictis locis non excedat) 48.19.4; (exc. provinciam, fmes pro­vinciae) 1.18.3; 1.18.15; 4.6.32; (exc. de utero) 1.5.15; (exc. vita) 9.2.51 pr.; (exc. fmes mandati) 17.1.5 pr.; (ius et causam pecuniae creditae) 19.5.24; (exc. modum, ius legis Falc.; exc. do­drantem, statuam lege portionem) 35.2.1.12; 35.2.61; 35.2.67; (dodrantis

aestimationem) 7.1.29; (exc. usuram legitimam) 19.1.13.26; (facultates pa­trimonii) 38.2.36; (reditus excesserint) 34.1.12; (actio in id, quod excedit) 4.3.7.6; (ut in id, quod excedit priorem obligationem, res sit obligata) 20.1.15.2; (exc. memoriam) 39.3.2.3; 43.20.3.4; (legitimum tempus) 5.1.32; (excessisse aetatem, armum) 7.1.55; 28.1.5; 32.69.1; (si quinquiennium excessit) 24.2.6;

49.14.3.6

Excellere - (exc. dignitate) 4.3.11.1 Excelsus - (Tribonianus, vir exc.) Const.

Tanta, pr.-9; 11; 24

Exceptio - (habitationis exceptione... usus videtur exceptus) 7.1.32; (sic ex­cipere (in vendendo fundo): «servitutes si quae debentur, debebuntur»... haec generalis exceptio) 19.1.39; 18.1.72.1; (sub exceptione satisdare) 39.2.7 pr.; 39.2.22.1; 39.2.31.1; 44.1; (auxilium exceptionis) 46.3.95.2; (defensio ex­ceptionis) 16.1.7; (exceptio dicta est quasi quedam exclusio, quae opponi actioni cuiusque rei solet ad excluden­dum id, quod in intentionem deductum est) 44.1.2 pr.; (intentio per exc. elisa) 21.2.17; 40.14.1; (exc. annua) 15.1.30.5; 15.2.1.10; (sex mensum exceptio) 21.1.48.2; (exceptio competit) 4.2.9.3; 17.1.29 pr.; 43.18.1.4; 46.1.32; (adqui- sita est) 2.14.62; (exceptionem obicere, exercere, opponere) см. obicere, exer­cere, opponere; (exceptione uti) см. uti; (petentem repellere) 37.4.15; (se tueri) см. tueri; (si exceptione vellet adversus petentes experiri) 4.2.9.3; (agere etiam is videtur, qui exceptione utitur: nam reus in exceptione actor est) 44.1.1; (exceptio... causa cognita datui') 17.1.57; (exceptionem omittere) см. omittere; (remittere) см. remittere; 37.4.15; (dare exceptionem) 16.1.16.1; 46.2.19; (exceptione alicui succurere) см. succurere; (aliquem tueri) см. tueri; (si quis constituerit, quod iure civili debebat, iure praetorio non debe­bat, id est per exceptionem) 13.5.3.1;

(SCti Velleiani) 16.1.6; 16.1.7; 16.1.8.2; 16.1.8.4; 20.3.2; (Macedoniam) 14.6.7.4; 14.6.7.7-8; 14.6.7.10-11; 14.6.7.14; 14.6.20; 44.4.4.14; 46.2.19; (Trebel­liam) 5.1.28.1; 36.1.1.4; (exc. rei iudi­catae) 20.1.3.1; 26.7.46.5; 27.10.7.2;

44.2 tit.; (petenti opponere exceptio­nem «ait si ea res iudicata non sit in­ter») 44.2.9.2; (rei venditae et traditae)

21.3 tit.; 21.3.1.4; 44.4.4.32; (exc. rei doti destinatae et traditae) 23.3.7.3; 43.18.1.4; (doli mali et metus) 44.4 tit.; (cognitoria, procuratoria) см. procu­ratorius; (pacti vulgaris exc.) 23.4.30; (exc. vulgaris rei iudicatae) 47.23.3 pr.; (quotiens deficit... exceptio, utilis... exceptio) 19.5.21; (utilis exc. adversus fraudem) 14.6.7.1; (exc. fraudis SCti factae) 16.1.32.3; (exc. utilis danda est) 20.1.13.2; (utilem exc. non oppo­nendam) 21.1.51.1; 4.4.41; 16.1.19.5; (exceptio iusti dominii) 6.2.16; 17.1.57; 6.1.72; 44.4.4.32; (exc. «si ea res possessoris non sit») 6.2.17; (si velit cum creditore proprietarius agere «non esse ei ius uti frui invito se», tali exceptione eum praetor tuebitur: «si non inter creditorem et eum, ad quem usus fructus pertinet, convenerit, ut usus fructus pignori sit») 20.1.11.2; (exceptione summotus «ac si non in ea causa sint tabulae testamenti, ut contra eas bonorum possessio dari possit») 44.2.2; 44.7.15; 44.1.20 i.f.; 37.4.15; 38.2.25; (exceptio in factum) 7.9.4; 14.6.20; 44.4.4.16; (exceptione doli (mali) vel in factum) 12.5.8; 46.2.4; (exceptio poterit nocere aut doli aut in factum) 23.3.7.3; (exceptione m fac­ium comparata vel doli mali sum­moveri) 44.4.4.32; (sciendum est ex omnibus in factum exceptionibus doli oriri exceptionem) 44.4.2.5; (adversus parentes patronosque neque doli ex­ceptio... competere potest, in factum tamen erit excipiendum) 13.5.27; 44.1.14; 44.4.4.16; (exc. rei m iudi­cium deductae) 4.2.14.13; 11.1.20 pr.;

(exc. de re usus fluctus nomine tradita)

7.9.7 pr.; (exceptiones temporales, di­latoriae) см. temporalis, differre; (di­cuntur autem exceptiones aut peremp­toriae aut dilatoriae, peremptoriae sunt, quae perpetuo valent nec evitari possunt, velut quod metus causa aut dolo malo) 44.4.2.6; 44.1.2.4; 44.1.3; 46.3.93 pr.; (creditor autem is est, qui exceptione perpetua summoveri non potest: qui autem temporalem exc. ti­met, similis est condicionali creditori) 50.16.55; 50.16.10; (sufficit ad causam indebiti incertum esse, temporaria sit an perpetua exceptionis defensio) 12.4.9.1; 12.6.56; 16.1.17.2; 40.5.45 pr.; 44.1.22 pr.; (exceptiones, quae per­sonae cohaerent, rei cohaerentes)

44.1.7 pr.; 44.1.7.1; (ex persona eius, qui exceptionem (doli) obicit in rem opponitur exc.) 44.4.2.2; (traditur rei quidem cohaerentem exc. etiam emptori nocere, quae ex delicto per­sonae oriatur, nocere non oportere) 44.4.4.27; 44.4.31; (exc. doli personam complectitur eius, qui dolo fecit: en- imvero metus causa exc. in rem scripta est) 44.4.4.33; (videamus... quibus personis obiciatur (exc.) et... specia­liter exprimendum est, de cuius dolo quis queratur, non in rem) 44.2.1; (cum... doli exceptio insit rei uxoriae actioni ut in ceteris bonae fidei iudi­ciis) 24.3.21; 46.3.72 pr.; (hoc iudi­cium (ex vendito) fidei bonae est et continet in se doli mali exceptionem) 30.84.5; (si... patronus cum liberto pro socio agat, an haec exceptio (oneran­dae libertatis causa) si necessaria? Et puto ipso iure tutum esse libertum adversus exactionem patroni; quia id (conpensationis rationem habere) b. f. iudicio conveniens videtur, ideo offi­cio eius (iudicis) contineri creditur) 44.5.1.7; (bonae fidei iudicio exceptio­nes pacti insunt) 18.5.3; (exc. doli) 19.1.13.9; (si is, cum quo servum com­munem habebam... communi dividun-

do agere coeperit, pigneraticia excep­tione ешп summoveri debere: sed si exceptione usus non fuero, officium iudicis erit, ut) 10.3.6.9; (impendia, quae, si vindicaretur fundi pars, per exceptionem doli retinere possem, an etiam, si comm. div. iudicio mecum agetur, aequitate ipsius iudicii retinere possim... quod quidem magis puto, [quia b. f. iudicium est comm. div.]) 10.3.14.1; (emptor quoque comm. div. agendo eadem exceptione summove- bitur, qua auctor eius summoveretur) 10.3.14.3; 17.2.16.1; (indebitum so­lutum accipimus... et si per aliquam exc. perpetuam peti non poterat: quare hoc quoque repeti poterit) 12.6.26.3; (perpetua exc. parit con­dictionem) 12.6.26.7; 10.2.18 pr.; (id ipsum officio iudicis continebitur: nam nec exceptio doli mali desideratur) 5.3.38; (etsi non exciperetur, satis per officium iudicis consuli) 5.3.58 i.f.; 6.1.27.5; 6.1.30; 6.1.65; 10.2.29;

10.3.14.1; 19.1.45.1; 39.6.14; 41.1.7.12; 44.4.14; (sumptus... exceptione doli posita [per officium iudicis] aequitatis ratione servantur) 6.1.48; (non aliter [officio iudicis] aestimationem haberi posse, nisi... posita sit doli mali ex­ceptio) 6.1.28-90; (cum... coeperit... dominus vindicare, doli exceptione summovebitur [vel officio iudicis con- sequetur, ut indemnis maneat]) 9.4.11; (exc. «si non convenit, ut sibi (ante) res sit obligata») 20.4.12 pr.; (exc. pacti, ne pignori hypothecaeve sit res)

20.6.8.1 sqq.; (exc. «si non voluntate creditoris veniit») 20.6.8.9; (exc. dam­num fatale) 4.9.3.1; 4.2.14 pr.; 4.2.14.11; 13.5.3.1; (agendum sit... sed magis est, ut [vel officio iudicis vel] doli ex­ceptione alterutra esse contentus de­beat) 4.9.3.5; 43.24.7.3 i.f.; (ipso iure; iure civili - exceptione (per exc.)) 5.3.31 pr.; 8.1.4 pr.; 9.4.27.1; 13.5.3.1; 19.1.28 i.f.; 31.34.2; 34.2.34.1; 46.3.38.1; 50.16.10; (pactum) 8.1.4; 23.3.12.2;

2.14.27.2; (aut ipso iure aut per exc.) 7.9.4; 21.2.29.1; 44.7.34.1; 46.8.22.8; 50.17.112; (stricto iure - per exceptio­nem) 13.5.30; (succurri reo aut excep­tione aut iusta interpretatione... ut illa verba «neque fecisse» hoc significent, ut) 13.5.17; (denegatio actionis - ex­ceptio) 12.2.9 pr.; (non est ei actio... danda, sed... per exceptionem sum­moveri debet) 4.4.12; (cui damus actionem, eidem et exceptionem competere multo magis quis dixerit) 43.18.1.4; (adiudicationes praetor tue­tur exceptiones aut actiones dando) 10.2.44.1; (an ex hac causa actione quadam vel exceptione tuendus sim? respondi utroque auxilio me usurum) 8.5.16; (sive actione... sive excep­tione) 4.2.9.3; (exceptio... et praeterea condictio) 44.4.7 pr.; (duplex via est, aut exc. aut interdictum) 43.17.1.4; (nocet tibi exc. («nec vi nec clam nec precario ab illo»), si adversus eum velis interdicere) 43.19.1.11; (post armum causa cognita competit inter­dictum: nam causa cogn. annuam exc. remittendam) 43.24.15.5; (non tenebit interd. repulso per exc. («si... pro­missum satisve datum non est...») eo, qui experitur) 43.4.4.1; (interdicto utendi exceptionem obicere) 43.24.1.3; 43.24.7.4; (excipiendum hoc interdicto «quod eius ripae minuendae causa non fiet») 43.13.1.6; (exceptio nocet in hoc interd. «quod non tu vi aut clam fece­ris») 43.24.7.3; 43.24.22.2; 43.24.3.2 sqq.; (agenti hoc interd. obicienda erit exc. rei iudicatae) 43.30.1.4; (adversus interd. exceptio danda) 43.30.1.5; (Salviano locus est et, si adversus eum agat creditor, doli replicatione exc. elidet) 20.1.21.1; (si (creditor) excep­tione summoveri potuit, nihil ei debet prodesse hoc edictum) 43.4.1.5; (sine ulla exc. temporis cognitionem exer­cere) 17.2.63.2; 24.3.17.1; 40.14.1; 42.1.41 pr.; 44.1.7 pr.; 46.2.33; (exc. est condicio, quae modo eximit reum

damnatione, modo minuit damnatio­nem) 44.1.22 pr.

Exceptor- 19.2.19.9

Exceptorius - (quali exceptorii, in quibus uvae comportantur) 33.7.8 pr.

Excessus - 24.1.32 pr.; 28.5.87.1 Excidere - (...simulatque... vas ita ex­

ciderit, ut non inveniatur, protinus de­sinere a nobis possideri) 9.3.5.12; 41.2.3.13

Excidere - (exciso utero edere) 50.16.141; (negat lex regia mulierem, quae praeg­nas mortua sit, humari, antequam par­tus ei excidatur) 11.8.2; (cxc. arbores) 7.1.13.4; 19.2.25.4-5; (a stirpe) 43.27.1.2;

48.8.4.2

Excipere - (qui missilia iactat in vulgus, ignorat enim, quid eorum quisque ex­cepturus sit, et tamen, quia vult quod quisque exceperit eius esse, statum eum dominum efficit) 41.1.9.7; (exc. profluentem aquam) 39.3.1.22; (ne­cessitas stillicidiorum excipiendo­rum) 8.2.17.3; (ut vicinus lumina nostra excipiat) 8.2.4; (exc. onus obligationis) 46.1.48.1; (periculi so­cietatem) 26.7.38 pr.; (exc. actionem) 5.1.22; 5.1.36.1; 9.4.13; 36.1.28 pr.; 49.14.41; (condictionem) 13.1.20; (exc. sententiam) 44.1.10; 48.19.25 pr.; (exc. poenam) 48.5.39.8; (exc. deficientium partes) 29.2.53.1; (verba sic exc.)

4.3.7 pr.; 11.1.11.5; (exc. rationes) 35.1.82; (leges, quibus excipitur, ne) 22.5.5; (excipit lex, a quibus licet acci­pere; ab exceptis in infinitum capere permittit) 48.11.1.1; 48.11.7.1; (qui bon. possessionem (contra tab.) ac­cepit, non aliis quam exceptis personis legata praestabit) 37.5.21; 37.5.1;

37.5.3; 37.5.5.8; (dos caduca facta exceptis impensis necessariis) 23.2.61; (praetor excepit sexum, casum) 3.1.1.5; (illud eleganter praetor excepit: praeterquam) 2.2.4; (si ita quis heres institutus fuerit: «excepto fundo, excepto usu ff. heres esto», perinde erit iure civili atque si sine ea re institutus

esset) 28.5.75; (fundum excepto aedi­ficio legare) 30.81.3; (si legatus fue­rit servus, peculium excipere non est necesse, quia non sequitur, nisi legetur) 33.8.24; (...in venditione servi peculium semper exceptum esse intellegitur) 21.2.3; (in vendi­tione, in lege fundi venditi excip. aliquid) 18.1.76 pr.; 18.1.77 pr.; (exc. usum, usum fr., exc., ut pascere sibi vel inhabitare liceat) 7.1.32; (exc. sibi habitationem) 19.1.21.6; (sepulchrum) 19.1.53.1; (servitus excepta) 8.4.7; (cum iter excipere deberem, fundum liberum tradidi) 12.6.22.1; (venditor, qui manus iniectionem excepit) 2.4.10.1; (exc., ne manumitteretur (ser­va), ne prostitueretur) 18.7.6 pr.; (exc. in locatione, ut) 19.2.19.3; (certum pretium sibi exc.) 19.5.13 pr.; (si sit animi vitium tale, ut id a venditore ex­cipi oporteret neque id venditor, cum sciret, pronuntiasset, ex empto eum te­neri) 21.1.1.9; (nominatim excip. de aliquo morbo et de cetero sanum esse dicere) 21.1.14.9; (nominatim de er­rone et fugitivo excipitur) 21.1.4.3; (libertatis causam exc. in venditione) 21.2.69 pr.; (exc. de pacto convento) 44.4.2.4; (de dolo alicuius) 44.4.4.17; 44.4.4.20; 44.4.5.5; 44.4.11 pr.; (de re iudicata) 44.2.21.4; (Publiciana mihi datur, et adversus excipientem «si dominus eius sit» utilem mihi repli­cationem doli mali profuturam) 9.4.28; (ita excipiendum «extra quam si») 43.12.1.16; (aequum erit excipi «si non») 20.6.8.9; (in factum exc.) 14.6.20; (qui excipit, probare debet, quod excipitur) 22.3.9; (qui excepit se «non respondisse») 22.3.18.2

Excitare - (excit, derelictam accusationem, crimen sopitum) 48.5.27.1; 48.5.30.5 Excludere - (...exceptio dicta est quasi

quaedam exclusio... ad excludendum id, quod in intentionem deductum est. illud tenendum est omnem exceptio­nem vel replicationem exclusoriam es-

se: exceptio actorem excludit, replica­tio reum) 44.1.2 pr.; 44.1.2.1-2; (quar­ta debitae portionis sufficit ad exclu­dendam querellam) 5.2.8.8; (excludi a collationis commodo) 38.6.6; (benefi­cio SCti) 38.17.2.14; (a bon. posses­sione) 37.4.18 pr.; (excludi tempore aut repudiatione) 38.9.1.11; (praescrip­tione) 48.5.40.5; (armo) 43.24.15.6; (heres ignoratione sua defuncti vitia non excludit) 44.3.11; (exci, aquam) 39.3.1.2; (ut excludatur (gemma in­clusa auro alieno), ad exhibendum agi potest) 10.4.6

Exclusio, exclusorius - см. excludere Excogitare - 37.10.3.5; 43.21.1.4;

49.14.40 pr.

Excolere - (excol. fundum) 6.1.53; 39.5.14; (saltum) 13.7.25; (exc. aedificium) 7.1.44

Excrescere - (imbre excr.) 39.3.1 pr.; 43.12.1.5; (si in tantum excreverit (fluctus), ut quantitatem... excedat) 36.1.28.16; (libertatis causa imposito­rum praestationem ultra modum ex­crevisse) 38.1.2 pr.

Excubare - (milites, qui pro pace excu­bant) 48.2.13; 48.4.7.1; (ab excuba­tione desistere, excubias palatii deser­ere) 49.16.3.6; 49.16.10; (excubias agere) 1.15.1

Excurrere - 17.1.10.9; 27.3.1.9; (fistu­lae... quamvis longe excurrant extra aedificium, aedium sunt) 19.1.15; (in hoc tempus excurrit donationis even­tus) 24.1.10; (decem et quod excurrit)

16.3.26.2

Excursio - 33.1.13.1

Excusare - (excusatum esse, teneri) 9.2.27.29; 48.10.14 pr.; (tenebitur, nec ignorantia eius erit excusata) 19.2.19.1; (infans vel furiosus... non tenentur, cum alterum innocentia con­silii tuetur, alterum fati infelicitas ex­cusat) 48.8.12; (doli non capaces ex­cusati sunt) 47.12.3.1; (excusata igno­rantia, inopia) 17.1.8.8; (eam diligen­tiam venditorem exhibere debere, ut

fatale damnum vel vis magna sit ex­cusatum) 18.6.2.1; (officii necessitas et tutores fides excusata esse) 34.9.22; (servos, cum dominis suis parent, ne­cessitate potestatis excusari) 48.10.15.3; (incestum excusari solet sexu vel aetate) 48.5.39.7; (excusari maiore poena) 23.2.68; (mulieres in adulterio commisso nullam habere possunt ex­cusationem) 48.5.39.4; (aetas excusa­tionem meretur) 29.5.1.32; (non sit aetatis excus. adversus praecepta le­gum ei, qui dum leges invocat, contra eas committit) 4.4.37.1; (vani timoris excusatio non est) 50.17.184; (excusa­tio munerum) 50.5 tit.; (munera talia, ut neque aetas ea excuset neque nu­merus liberorum) 50.4.6.4; (excusari a civilibus muneribus) 50.1.17 pr.; (a di­cendo testimonio) 22.5.1.1; (a com­promisso) 4.8.16.1; (se excusare) 27.1; (se exc. a cura adulescentium, a cura­tione) 4.4.11.2; 27.1.16; (a tutela) 27.1.11; 27.1.21; 27.1.27; 27.1.46; (ex tut.) 27.1.45.1; (habere ius excusa­tionis) 27.1.26; (tutelam excusationis iure suscipere nolle) 26.2.28 pr.; (de non recipienda tutela excusationem agi­tare) 49.1.20 pr.; (partis bonorum se excus.) 30.111; (iustam causam litteris excus.) 28.3.6.9; (innocentiam excu­santem audiri aequum est) 3.3.33.2; (exc. sententiam) 4.8.19.2; 3.1.1.3; 50.2.11

Excusatio - см. excusare

Excutere - (de manu alicui nummos exc.) 9.2.27.21; 47.2.52.13; (...fructum per­cipi spica aut faeno caeso aut uva adempta aut excussa olea) 7.4.13; (exc. spicas; spicis excussum frumentum) 41.1.7.7; (exc. talum) 50.16.101.2; (ne creditor... excutiat ei summam, in quam fideiussit) 17.1.29.2; (quae fac­ultates pupilli sint et quae eius, qui adoptare eum velit) 1.7.17.2; (exc. veritatem) 22.3.13; 48.18.10.5; (re­scriptum de excutienda fide testium) 22.5.3.2; (exc. rationes) 35.1.50; 40.4.59.2; 40.7.6.7; (arbiter rationibus

excutiendis) 5.1.53; 40.1.5.1; (cum magistratus plures tutores dant, non prius ad eos reverti pupillus potest, quam omnes tutores excussi fuerint) 26.7.46.6; (ut possessor hereditatis prior excutiatur) 29.4.2.1; (a Maevio ante Titium excussum non recte petetur) 45.1.116; (...constat hos quoque excussis prius facultatibus eius, qui gesserit, conveniri oportere) 26.7.3.2; 27.8.1.9

Executio - см. exsecutio

Exedra - 9.3.5.2

Exemplum - (rei exemplum capere ex rescripto divi Pii in specie huiusmodi) 36.1.11.2; (ne res exemplis egeat)

19.5.1 pr.; (exstat exemplum) 3.1.1.5; (exempli gratia, causa) 21.1.1.8; 35.1.46; 43.16.1.25; 44.7.25.1; (sequi exemplum) 40.2.5; 49.16.13.6; (actio­nem dare, agere, petere posse exemplo, ad exemplum actionis) 3.5.30 pr.; 9.3.5.12; 13.5.16.1; 14.3.7.1; 14.3.19 pr.; 19.1.13.25; 27.6.9 pr.; (ad ex. legis Aquiliae) 9.2.12; (praetorii edicti) 23.2.58; (Publiciana, quae ad ex. vin­dicationis datur) 44.7.35 pr.; (exemplo edicti legatorum nomine conveniri) 35.2.18 pr.; (servitutes quoque praeto­rio iure constituentur et ipsae ad ex. earum, quae ipso iure constitutae sunt, utilibus actionibus petentur) 43.18.1.9; (edictum ad Carbon, decreti ex. com­paratum) 25.4.2; (ad ex. legatorum mor­tis causa donationes capiuntur, revo­catae sunt) 6.2.2; 39.6.15; (Falcidiae rationem in his quoque donationibus exemplo legatorum locum habere pla­cuit) 31.77.1; (solutionis exemplo ac­ceptilatio solet liberare) 46.4.5; (de­lictum, quod vel ex scriptura legis de­scendit vel ad ex. legis vindicandum est) 48.4.7.3; (malum ex.) 48.8.3.2; (pessimo ex. villas expugnare) 48.6.3.2; (faenerare) 14.6.1 pr.; (iudex tam malo ex. circumscriptus) 42.1.33; (in exemplum coercere, vindicare) 27.9.9; 48.3.6.11; (propter ex. capite puniri)

49.16.6.3; (ut exemplo aliis ad deter­renda maleficia sit) 16.3.31 pr.; (ut exemplo deterriti minus delinquant) 48.19.6.1; (nonnumquam evenit, ut sup­plicia exacerbentur, quotiens... exemplo opus sit) 48.19.15.19; (si latitet, exem­pla SCtorum... induci oportet) 5.1.67; (Scio relegatorum bona... fisco vindi­cata sed... hoc quoque remisi exem­plum) 48.22.1; (...ex his (sc. con­stitutionibus) quaedam sunt personales nec ad exemplum trahuntur: nam... si cui sine exemplo subvenit (sc. prin­ceps), personam non egreditur) 1.4.1.2; (ex. Mucianae cautionis) 35.1.72.2; 35.1.77.2; 10.2.4.3; (quicumque a fisco convenitur, non ex indice et exemplo alicuius scripturae, sed ex ex authen­tico conveniendus est) 22.4.2; (si quis fecerit testamentum ct exemplum eius, exemplo quidem aperto nondum aper­tum est testamentum: quodsi authenti­cum patefactum est, totum apertum) 29.3.12; (si unum fecerit testator quasi testamentum, aliud quasi exemplum... si id (exstat), quod exemplum erat, bon. poss. peti non poterit) 37.11.1.7; (exempla instrumentorum, actorum) 2.13.11; 49.14.45.6; (ex. litterarum, relationis) 49.4.3; 49.5.6; (unum

testamentum pluribus exemplis con­signare quis potest) 28.1.24; (plures tabulae eodem exemplo scriptae) 28.4.4; (quotiens quis ex. testamenti praeparat et prius decedat, quam tes- tetur, non valent... quae in exemplo scripta sunt) 32.11.1

Exemptilis - см. eximere

Exemptio - елі. eximere

Exercere - (ex. consilium) 1.21.2 pr.; (homines, qui agrum colunt et qui eos exercent) 33.7.8 pr.; (ex. feras) 7.1.62.1; (fabrilibus operibus exerceri) 49.16.12.1; (se exerc.) 22.2.5 pr.; (inter se exerceri) 9.2.7.4; (ex. liberalitatem, munificentiam) .79.5.1 pr.; (misericor­diam) 16.3.7 pr.; (ex. ius) 21.1.17.11; 29.1.41.4; (potestatem) 1.16.1; 20.5.4;

(privilegium, beneficium) 16.3.8; 37.6.8; 49.14.37; (legem commissoriam) 18.3.3; 18.3.4.2; 18.3.6.2; (causas excusationis) 27.1.45.1; (ex. actionem) 2.10.1.3; 3.3.60; 4.3.32; 5.3.17; (iudicium no­xale, comm. div.) 9.4.42; 10.3.7.2; 19.2.42; (litem) 4.8.32.9; (exceptio­nem) 17.1.29 pr.; (iudicio causam ex.) 12.2.30 pr.; (ex. provocationem, provo­cationis litem, appellationem) 5.1.2.3; (cognitionem) 40.14.1; (fortuita incen­dia civiliter exercentur) 48.19.28.12; (iudicium publice exerc.) 48.6.10 pr.; (ordo exercendorum public, (iudi­ciorum)) 48.1.8; (apparatus rerum... sine quibus exerceri nequiret posses­sio) 33.7.12 pr.; (ex. fodinas) 7.1.13.5; (figlinas) 8.3.6 pr.; (exerc. pecuniam (faenebrem), faenus) 12.1.33; 12.1.34 pr.; 17.1.10.3; 33.8.26; 50.4.18.23; (faenus pupillaris pecuniae per contumaciam non exercitum) 26.7.49; (pecunias faenore apud nummularios exerc.) 16.3.7.2; (pecunias exerc. ituras et re­dituras) 28.5.35.4; (exerc. kalendar- ium) см. kalendarium; (adulterinam monetam) 48.13.8 pr.; (vitam ve­naliciariam) 32.73.4; (lenocinium in uxore exerc.) 48.5.30.3; (ex. (corpore) quaestum; artem ludicram) 3.2.4.1-2; 23.2.42.1; 23.2.43; (cenacularium)

9.3.5.1; (argentarium) 2.13.4.2; (negotia­tionem, negotium) 14.3.11.3; 14.3.19.1; 26.7.58 pr.; (institor exercens mercem) 14.3.17.3; (ex. tabernam) 14.3.13.2; (mensam nummulariam) 14.3.20; (exer­citor navis, cauponae, stabuli) 4.9.1.2-3; 4.9.1.5; 4.9.7.6; 44.7.5.6; 47.5.1 pr.; (exer­citorem eum dicimus, ad quem obven­tiones et reditus omnes perveniunt, sive is dominus navis sit sive a domino na­vem per aversionem conduxit vel ad tempus vel in perpetuum) 14.1.1.15 sqq.; (exercitor ratis) 4.9.1.4; (exercito­ria actio) 14.1 tit.; (ex. vectigal) 39.4.9.6; 48.6.12; 50.2.6.2; 50.12.13.1

Exercitatio - (milites ad exercitat, pro­ducere) 49.16.12.2; (exercitus nomen

ab exercitatione traxit) 29.1.1.1; (pub­lici iudicii exercit. lege vel SCto dele­gata) 1.21.1 pr.; (litis exerc.) 46.1.8.3

Exercitio - (exerc. iudicii) 36.3.15 pr.;

(publica exerc.) 50.16.200; 14.1.4 pr. Exercitor, exercitoria actio - см. exercere

Exercitus - 3.2.2 pr.; 3.2.2.1

Exhaurire - (apothecas) 40.7.40 pr.; (exh. facultates) 42.1.30; (evenit, ut emer­gente debito... totum, quod legatum est, exhauriatur) 35.3.1.11; (si aere ali­eno dominico exhauriatur peculium) 15.1.4.5; (exhaustus) 50.4.6 pr.; 35.2.1.14; 35.2.21.1; 35.2.32.2; 35.2.77-78;

35.2.87.8

Exheredare - (exheredatio) 28.2; (nota exheredationis, exheredatione notatus)

37.4.8 pr.; 37.4.20 pr.; 37.8.1 pr.; (ex­heredatio non notae gratia adiecta) 38.2.47 pr.; (multi non nota causa ex­heredant filios nec ut eis obsint, sed ut eis consulant) 28.2.18; (non mala mente parentis exheredatus) 38.2.12.2; (exheredationes non esse adiuvandas) 28.2.19; (filii a patre milite praeteriti pro exheredaris habentur) 38.2.47.4; (si patronus testamento iure militari facto filium silentio exheredaverit, debebit nocere ei exheredatio: verum est enim hunc exheredatum esse) 38.2.12 pr.; (exheres esto) 28.2.2; 28.2.3.1; 28.2.3.5; 28.2.13.2; 28.2.14.2; 28.2.15; 28.2.17; 28.2.19; 28.2.25 pr.; 28.5.45; 32.41.8; 35.2.27; (exheredem scribere aliquem) 29.1.17.2; 37.4.8.1;

37.10.1.8

Exhibere - (plus est in restitutione quam in exhibitione: nam exhibere est prae­sentiam corporis praebere, restituere est etiam possessorem facere fruc­tusque reddere) 50.16.22; (exhibet, qui praestat eius, de quo agitur, praesen­tiam) 50.16.246; (exhibere est facere in publico potestatem, ut ei, qui agat, ex- periundi sit copia) 10.4.2; (exhibere est in eadem causa praestare, in qua fuit, cum iudicium acciperetur, ut quis co­piam rei habens possit exsequi actione,

quam destinavit) 10.4.9.5; (exhibe om­nes, ut possim dinoscere, quis sit) 12.1.11.2; 13.1.7.1; 39.4.3.2; 39.4.13 sqq.; 43.16.1.6; 47.3.1.2; (exhibere hoc est materiae ipsius adprehendendae copiam facere) 43.5.3.8; (exh. instru­menta, cautiones) 12.3.10; 19.1.52 pr.; 35.1.82; 49.14.2.1; (rationes) 27.3.1.3; 40.5.41.17; (exhibere est in publicum producere et videndi tangendique ho­minis facultatem praebere: proprie au­tem exhibere est extra secretum ha­bere) 43.29.3.8; (exhibitio liberorum) 43.30.3.1; (eum, pro quo quis apud of­ficium cavit, exhibere cogitur) 2.4.17; (qui duos homines in iudicio sisti promisit (qui pro duobus vindex ex- titerit?), si alterum exhibet, alterum non... non videtur eos stetisse) 2.6.4; 2.8.4; 2.9.1 pr.; (si ei, qui debitorem meum in iudicium exhibere promisit, iusiurandum detulerim isque iuraverit se omnino exhibitionem eius non pro­misisse, prodesse debitori meo id non debet) 12.2.28.2; 17.1.45.3; (licentia erit (tutoribus), utrum malint ipsi sus­cipere iudicium an pupillum exhibere, ut ipsis auctoribus iudicium sus­cipiatur) 26.7.1.2; (si quis reum criminis, pro quo satisdedit, non ex­hibuerit, poena pecuniaria plectitur) 48.3.2.4; 48.3.4; (testium nomina exh.) 4.8.39 pr.; (mandator, quem ex­hibere debet delator) 49.14.24; (exh. neglegentiam) 16.2.10 pr.; (etiam diligentiam praestabit [quam in suis rebus exhibet]) 23.3.17 pr.; см. dili­gens; ([puto eam diligentiam vendi­torem exhibere debere]) 18.6.2.1; (fidem) 19.5.1.2; 26.1.8; (exh. alicui humanitatem) 3.1.1.4; (reverentiam, honorem) 44.4.4.16; (operas, ministe­rium) 41.1.23 pr.; 50.1.17 pr.; (cibum, potum, tectum) 50.4.1.4; (operam exh. alicui) 14.1.1.18; (exh. actiones) 30.57; (vindicationem et condictionem exh. emptori) 18.1.35.4; (...patronos egen­tes audiet (praef. urbi), maxime si ae­

gros se esse dicant desiderentque a lib­ertis exhiberi) 1.12.1.2; 3.5.33; (...si filius possit se exhibere, aestimare iudices debent, ne non debeant ei ali­menta decernere) 25.3.5 pr.; 25.3.5.1; 25.3.5.3-7; (a milite quoque filio, qui in facultatibus sit, exhibendos parentes esse, pietatis exigit ratio) 25.3.5.15; (... quod exhibitioni frugaliter sufficit, modum alimentis dabit) 27.2.3.3; 34.1.10.2; 36.2.26.2; 44.4.17 pr.; (onus exhibendae uxoris) 17.1.60.3; (propriis sumptibus uxorem exh.) 24.3.42.2; (exh. familiam) 15.3.10.7; (ad nautas exhib. mutuari) 14.1.1.8; (dare ath­letae, unde se exhiberet) 22.2.5 pr.; (ex operis vel artificio suo se exh.) 10.4.11.1; (in exhibitionem certam sum­mam praestare) 29.2.98; (frumentum repositum ad mancipiorum exhibitio­nem) 33.7.18.9

Exhibitio - см. exhibere

Exhortari - (.. .non enim, qui exhortatur, mandatoris opera fungitur) 3.2.20; (exhortatio praemiorum) 1.1.1.1

Exigere - (exactis regibus) 1.2.2.3; 1.2.2.16; 1.2.2.20; (exig. in exsilium) 48.8.8; (si res exegerit, si ita res exigit) 10.1.8.1; (prout causa exe­gerit) 48.18.1.19; (prout temporis condicio exigit) 7.8.22.1; (ubi usus exigit) 50.4.18.10; (utilitate furiosi exigente) 27.10.11; (eo modo relic­tum: «exigo» «desidero, uti des», fi­deicommissum valet) 30.118; (exig. cautionem) 27.8.1.15; 27.8.8; 32.11.18; 39.2.13.11; (iusiurandum) 12.2.28.4; (diligentia exigenda ab aliquo) 24.3.24.5; 26.7.33 pr.; 30.47.5; (exig. reum iudicio sisti; reum vadimonium sistere) 2.11.2 pr.; (exigi rationes ede­re) 2.13.8 pr.; (exigere posse, quia ac­tio delata est) 24.3.64.6; (ita legare: «damnas esto heres meus, quidquid ab eo exegerit illa vel illa actione, id ei restituere») 34.3.9; (exig. debita a debi­tore) 34.3.7.4 sqq.; 34.3.8.3; 34.3.15; 34.3.21.2; (exig. debitorem) 34.3.15;

19.5.5.4; (coheredes) 24.3.44.1; (pac­tum, ne invitus exigeretur) 23.4.32.1; (quod alicui debetur, alius sine vo­luntate eius non potest iure exigere) 3.5.38; (exig. nomen) 12.6.6.2; .32.11.13; (indebitum, non debitum) 5.3.20.18; 18.4.2.7; (exigere dotem illic, ubi maritus domicilium habuit) 5.1.65; (ne­cesse habebit maritus aut exactam do­tem aut actiones praestare) 24.3.44.1; (exig. sortem cum usuris) 27.8.9; (fi­deicommissum) 32.41.11; (iudicatum) 22.1.1.2; (poenam) 4.8.32.3; 9.4.4.2; 26.7.55.1; 45.1.122.3; (poenae nomine exactum) 46.3.74; (exig. operas, offi­cia) 38.1.13.3; 40.4.20; (verbum «exa­ctae pecuniae» non solum ad solutio­nem referendum est, verum etiam ad delegationem) 50.16.187; (privilegium exigendi) 12.1.25; 17.2.52.10; 42.3.1; 42.5.24.1; (tunc condemnationis exac­tio competit, cum debiti condicio ex­stiterit) 9.2.40; (compensatione vel exactione consequi) 18.4.23.1; (exactio­nem habere, pati, parere) 25.1.7; 25.1.9; 25.1.11 pr.; (sortis) 23.3.69.2; (dotis) 23.3.43.2; (nominum) 26.7.35; (legati, fideicommissi) 37.4.18.1; (ope­rarum) 38.1.48; 50.16.70 pr.; (exi­gendi tributi munus) 50.1.17.7; (quod illicite publice privatimque exactum est, cum altero tanto passis iniuriam exsolvitur) 39.4.9.5; (servus pecuniis, debitis exigendis prae­positus) 13.7.11.5; 26.7.37.1; (usuras a se exigere) 26.7.9.4; (illicitas exactio­nes prohibeat praeses prov.) 1.18.6 pr.; 1.18.6.3; (exactio vectigalis) 21.1.49; (tributorum) 49.18.5.1; 50.4.3.11;

(exactorum illicita avaritia) 1.18.6.9; (exact, pecuniae) 50.4.18.8; cf. 50.8.12.2; (exacto tempore) 40.12.38.3; (exacti temporis) 23.2.60.4; (postea quam dies praefinitus exactus fuerit) 22.2.6; (in­cipiente, non exacto die) 50.16.134; (exactissima diligentia) 17.2.72; 44.7.1.4; (diligentia exactior, quam m suis rebus adhiberet) 18.6.3

Exiguus - (exiguo pretio rem abicere) 17.1.36.1; (tam exigua tutela, ut prae­dium comparari non possit) 26.7.5 pr.; (exiguitas fructuum) 19.2.15.5

Exilium - (exilium, quod sit vice depor­tationis, ubi civitas amittitur) 38.2.14.3; (exilium, h.e. aquae et ignis interdic­tio) 48.1.2; (exilium triplex est: aut certorum locorum interdictio aut lata fuga, ut omnium locorum interdicatur praeter certum locum, aut insulae vin­culum, i.e. relegatio in insulam) 48.22.5; (ex. perpetuum) 48.22.4; (tem­porale, temporarium) 37.14.1; 42.4.13; 47.10.45; 48.19.39; 49.16.4.3; (inter virum et uxorem exilii causa donatio fieri potest) 24.1.43; 24.1.13.1

Eximere - (uniones ornamento exim.) 34.2.6.1; (lapides (si quidem exemp­tiles sint), dicendum est ornamentorum loco haberi) 34.2.25.11; (cavetur (lege XII tab.), ne quis tignum alienum ae­dibus suis iunctum eximere cogatur, sed duplum pro eo praestet) 41.1.7.10; (lapis terra exemptus) 41.1.8; (cer­tam exim, de agro; exemptio cretae) 19.5.16 pr.; (cretae eximendae ser­vitus; ius lapidis eximendi) 8.3.5; 8.3.6.1; (exim, ancillam prostitutam) 40.8.7; (speciem eximi de genere pla­cuit) 40.4.10 pr.; (tribita eximenda ex quantitate) 33.2.32.9; (eximitur caput de civitate) 48.1.2; (actio exempta) 4.6.1.1; 4.6.26.4-5; (cum feriae tem­pus eximunt) 4.6.26.7; (potestatem exim, reo suo iure uti) 17.1.48 pr.; (viae commeatus exemptus) 43.8.2.25; (eximi origini) 50.1.22.5; (filium tutela exim.) 27.1.15.17; (eximi infamia) 3.1.1.10; (periculo) 26.7.43 pr.; (poena) 48.10.22.4; (ab onere) 50.6.6 pr.; (si oc­ciderit iussu domini, Cornelia eum exi­memus) 47.10.17.7; (exim, reum dam­natione) 44.1.22 pr.; (cum duo eandem pecuniam debent, si unus capitis de­minutione exemptus est obligatione, alter non liberatur) 45.2.19; (puto con­fusione obligationis eximi personam)

46.1.71; (eximi (de reis) abolitione in­terveniente aut desistente accusatore) 48.2.11.2; 48.16.12; (qui quid accepit, ut adulteretur uxor... non est eximen­dus) 48.5.30.4; (ne quis eum, qui in ius vocabitur, vi eximat) 2.7 tit.; (si quis moram fecerit, quo minus in ius veni­ret... videbitur exemisse, quamvis cor­pus non exemerit, sed et si eo loci retinuerit, non abduxit, his verbis te­netur) 2.7.4 pr.; (nihilo minus manet, qui exemptus est, obligatus) 2.7.5.3; (per exemptionem factum, quo minus in ius produceretur) 2.7.5.2; (iusta causa exemptionis) 2.7.4.2

Eximius - (merces eximii laboris) 39.5.34.1 Exinanire - (exin. persecutionem pigno­

ris) 20.1.27

Exire - (ex. terminos urbis) 1.12.3; (de villa, ex fundo) 21.1.17.8; 43.16.3.14; (exire a, de, ex potestate) 1.6.8; 28.3.8.1; 28.3.13; 28.6.3; 37.4.1.6; 37.4.6.2; 38.16.1.4; (ex familia) 40.12.32; (peto, ne fundus de familia exeat; ne fundum alienent et ne de familia nominis mei exeat; ne de nomine familiae exeat; fundum de nomine meo exire veto) 31.67.5; 31.77.11; 31.88.6; 32.38.1; 35.1.108; (exire de hereditate) 5.3.21; 10.2.54; 11.3.8; (dies actionis exit; dies exitura) см. dies; (armus exiturus) 19.2.35.1; (in hoc dolus admissus, ut tempus exiret) 4.3.1.6

Existere - см. exsistere

Existimare - (quod quis, cum suum esse existimaret, possedeit, usucapiet, eti­amsi falsa fuerit eius existimatio) 41.10.5; (plus in re est quam in existi­matione) 22.6.9.4; 40.2.4.1; 41.4.2.15; (aliqua (falsa) existimatione decipi) 3.2.18; 41.3.36.1; (falso existimantem se debere aliquid dare, tradere) 12.6.12; 12.6.15.1; (non existimationem sol­ventis eadem species repetitionis se­quitur) 12.6.27

Existimatio - см. existimare; (existimatio est dignitatis inlaesae status legibus ac moribus comprobatus, qui ex delicto nostro auctoritate legum aut minuitur aut consumitur) 50.13.5.1; (...poena non tantum pecuniaria, verum capitis et existimationis irrogari solet) 50.16.131.1; 48.19.28.1; (si in duabus actionibus alibi summa maior, alibi in­famia est, praeponenda est causa exis­timationis) 50.17.104; (integra exis­timatione tutela vel cura abire; notata fide et existimatione removeri)

26.10.4 pr.; 26.10.9; (inlaesa exist.) 3.3.25; (quae facta laedunt existimatio­nem) 28.7.15; (vagari cum discrimine alienae existimationis) 47.10.7 pr.

Exitium - (reipubl.) 49.15.21.1 Exitus - 43.7.3.1; 43.23.1.9; 49.14.3.2;

(publice expedit suprema hominum iudicia exitum habere) 29.3.5; (res sine exitu future; non habebit res exi­tum) 4.8.17.6; 39.2.15.12; (ex. actionis) 42.8.10.14; (controversiae) 41.2.35; (in­testati exitum facere; redit res ad intes­tati exitum) 28.4.3; (emancipatus a pa­rente in ea causa est, ut in contra tab. possessione liberti patiatur exitum)

37.12.1 pr.; (aequum est prospicere nos etiam eis, qui, quod ad bona ipsorum pertinet, furiosum faciunt exitum) 26.5.12.2; (qui manus sibi intulerunt... post huiusmodi exitum mariti) 3.2.11.3; (vitae supremus ex.) 24.1.32.3; 34.4.4

Exolescere - (leges exoleverunt) 1.2.2.3; (cum per metum facta iniuria armo utili exoleverit) 4.2.14.2

Exonerare - (navem) 43.14.1 pr.; (quod alter solverit, nihil ad exonerandum alterum pertinebit) 40.12.21; (exone­rari actionibus hereditariis) 36.1.73; (exon. petitorem probandi necessitate) 12.2.30 pr.; (debito se exon.) 46.3.1; (exon. aes alienum) 23.3.5.10; (mer­cedis exoneratio) 19.2.15.7

Exorcizare - 50.13.1.3

Exordium - 28.2.3.6; 44.3.11; 45.1.124 Exoriri - (summa exortis usuris aucta)

26.7.58.1

Exornare - (filius fam. equestri militia exornatus) 29.1.43

Expavescere - 28.2.29.8

Expedire - 41.1.55; (...scientia hoc mo­do aestimanda est, ut neque neglegen­tia crassa... satis expedita sit neque delatoria curiositas exigatur) 22.6.6; (expeditum est, expeditum intellectum habet) 45.1.91 pr.; 45.1.91.3; (expedi­tissimum est) 42.5.8.4; (expeditius es­se, videri) 19.1.45.1; 21.1.31.9; (paulo expeditius dicendum) 16.1.19.5; (rem in expedito fore; non esse in expedito) 31.67.5; 46.1.10 pr.; (expeditam causam habere) 37.10.3.5; (expedita quaestio) 24.1.32.14; (expeditissima sententia) 28.5.9.13; (solutio obligationis expe­ditissima) 45.1.54.1; (iudicatum solvi stipulatio expeditam habet quantita­tem) 46.7.9; (non expedite locare po­tuisse) 10.3.6.2; (ut expediatur quaes­tio) 23.3.61.1; (res ita expedietur) 35.2.17; (expediendarum rerum gra­tia... placuit) 26.8.11; (qua actione ea res expediri possit) 14.2.2.2; (in­ter litigantes non aliter lis expediri potest) 5.1.62; (expediri officio iudi­cis) 11.3.14.8; (secundum scripti iuris rationem) 35.1.16; (exc. per libellum, de plano) 1.16.9.1; 1.16.9.3; (exc. ad- ministrationem tutelae) 27.3.13; (ma­numissionem) 1.10.1.1; 40.2.23; (opus, quod conduxit) 7.8.12.6; (lanam) 7.8.12.6; (distrahi aut pignerari iubebit, ut pecu­nia expediatur) 11.7.12.6; 27.9.5.9; (alimenta pupillo exp.) 27.2.6; (pac­tum, ut mulier universa onera sua expediret) 23.4.4; (ad onera sua ex­pedienda mutuam pecuniam acci­pere) 26.7.7.10; (expedienda munera ex communi patrimonio; munera, quae sumptibus patrimonii expedi­untur) 50.4.3.17; 50.4.18.18; (et opor­tere et expedire) 47.10.18 pr.; (publice expedit) 29.3.5; (expedit pupillo rem suam salvam fore) 26.10.5; (tutor po­test novare, si hoc pupillo expediat) 46.2.20.1; (quod privatim interest unius ex sociis... quod societati expedit) 17.2.65.5; (instruere se, expediet nec

ne agnoscere hereditatem; tempus ad de­liberandum, an expediat eum (sc. pupil­lum) hereditatem retinere) 28.8.5 pr.; 28.8.7 pr.; (profiteri non sibi expedire adire hereditatem; si expedire sibi com- pererint hereditatem... si contra onero­sam crediderint) 36.1.9.2; 36.1.73

Expeditio - (negotium copiarum expedi­tionis tempore mandatum) 16.2.20

Expellere - (res fluctibus expulsas au­ferre) 41.1.9.8; 47.9.5; (quod ex nau­fragio expulsum est, usucapi non po­test) 41.2.21.1; (vi expell. aliquem de fundi possessione, a fundo, via) 41.3.4.22; 41.3.4.27; 43.16.1.32; 43.16.18; (expulsus a conductione; convenisse de non expellendo colono) 19.2.24.4; 19.2.54.1; (expellendi heredem ius ha­bere) 36.4.5 pr.; (exp. domo uxorem, virum) 25.2.11 pr.; (exp. ex civitate) 50.7.18; (expelli ab hereditate) 28.7.27 pr.; 37.4.20 pr.; (heredem in­stitutum liberti filium patronum ex­pellere) 38.2.6 pr.

Expendere - (exp. ex dote, pro muliere) 24.3.21; 24.3.28; (si quid circa furio­sum necessarie fuerit expensum) 5.3.51 pr.; (exp. usuras) 19.1.47; (pe­cuniam expensam sibi ex re pupillae facere) 26.7.59; (ratio accepti atque expensi) 2.14.47.1; (expensum rationi­bus praescribere) 35.1.111; (...si se­cundus (creditor) non offerat pecu­niam, posse priorem vendere, ut pri­mam tantum pecuniam expensam ferat) 20.4.12.5; (quod quis ex heredi­tate erogavit... utrum totum hereditati expensum feratur an aliquid et patri­monio eius?) 5.3.25.16; (...quod si tantos fructus ex hereditate mulier per­cepit, ut inde poterit doti satisfieri, di­cendum est potius fructibus hoc expen­sum ferendum quam fideicommisso) 36.1.23.4; (facultati suae, neglegentiae exp. ferre debere) 36.4.3.3; 42.8.24; (ex­penso ferre alicuius nomine) 33.10.10; (publicis expensis iter facere) 29.1.42; (expensis legatarii... sumptibus here-

dis) 31.8 pr.; (malle omnes expensas praestare) 4.4.39.1; (expensas conse­qui) 19.2.61 pr.

Expensare - 40.5.41.10

Experimentum - 19.5.20 pr.; 19.5.20.1 Experiri - (boves, equos dare experiun-

dos) 9.2.52.3; 13.6.13.1; 19.5.20 pr.; 19.5.20.1; (exp. indulgentiam domi­norum) 29.5.3.17; (meliorem domi­num) 40.5.24.8; (servitutem alterius, iura patronorum graviora) 40.5.41.1; 40.5.51.3; (pericula) 37.13.1 pr.; (iuris experiundi causa) 2.4.1; (exp. apud, ad iudicem) 16.3.23; 49.12.1; (exp. ac­tionibus) 48.7.7; (actione sive excep­tione) 4.2.9.3; (per actionem) 5.6.3 pr.; (iudicio noxali, familiae ercisc.) 9.4.8; 9.4.39 pr.; (publico iudicio) 23.2.43.10; (praeiudicio) 42.5.30; (interdicto, per interd.) 43.16.1.32; 43.16.1.45; 43.16.7; 43.16.18.1; (exp. vi bonorum rapt.) 43.16.1.32; (iniuriarum, de iniuriis) 47.10.7.5; 47.10.24; (mandati, prae­scriptis verbis) 13.6.13.2; (negotiorum gest.) 3.5.32; (ex aliqua noxa) 5.1.18.1; (adversus se experiri sine actione)

26.7.9.3

Expers - (exp. culpae) 26.7.61; (nego­tiorum) 27.1.6.19; (forensium rerum)

22.3.25.1

Expilare - (si quis alienam hereditatem expilaverit, extra ordinem solet coer­ceri per accusationem expilatae he­reditatis, sicut et oratione divi Marci cavetur) 47.19 tit.; (apparet expilatae hereditatis crimen eo casu intendi pos­se, quo casu furti agi non potest, sci­licet. .. antequam res ab herede posses­sae sunt) 47.19.1; 47.19.2.1; (expilatio) 48.19.16.6; (expilator) 47.18.1.1

Expirare - см. exspirare

Explanare - 28.1.21.1

Explere - (fossas) 39.3.24.2; (expl. annum, annos) 23.2.4; 36.1.76.1; 36.1.80.12; (usucapio, quae tempore constituto expleri solet; nec totus dies exigitur ad explendum constitutum tempus) 44.3.2; 44.3.15 pr.; (expleto tempore,

quod defuisset ad usucapionem) 41.4.6.2; (expl. condicionem) 35.1.4 pr.; 35.1.5 pr.; 35.1.13; 35.1.25; 35.1.98; 35.1.112.2; (fidem, fideicommissum) 12.6.62; 36.1.28.15; 36.1.70.1; (man­datum) 17.1.27.2; (expleta substantia obligationis) 14.6.6; (expleto asse; si dupondius expletus sit) 28.5.17.2; (expl. salarium) 15.3.21

Explicare - 9.2.29.3; (eo modo collatio explicari potest, ut) 37.6.2.6; (expl. ra­tiones) 30.69.4; (negotia) 1.16.10 pr.; 3.4.6.1; 3.5.20.2; 22.5.22; (quae per defunctum inchoata sunt, per heredem explicari debent) 17.2.40; 27.7.1 pr.; (ad ea, quae sollemnitatem iuris desid­erant, explicanda tutore auctore opus est) 26.8.19; (explicandarum venditio­num causa impendi) 35.2.72; (impen­dia ad iter explicandum necessaria) 36.1.7; (templum explicitum) 34.1.17; (cui iurisdictio data est, ea quoquer concessa esse videntur, sine quibus iurisdictio explicari non potuit) 2.1.2; (expl. liberale iudicium) 37.10.6.3; (appellationem) 49.1.24.1; (pecuniam) 42.1.31; 16.3.11; 41.2.44.2

Explorare - 1.18.14; 22.5.3 pr.; 31.25; 48.18.8 pr.; (exploratum, explorati iuris est) 17.2.52.5; 19.1.13.10; 24.3.12; (ex­ploratissimum est) 39.1.5.4

Exploratio - 49.16.3.4; (explorator)

49.16.6.4

Exponere - 9.3.5.8; 9.3.5.12; (consilium multorum insidiis expositum) 4.4.1 pr.; (si quis forte expositus, quorum paren­tium esset, ignoret) 22.6.1.2; (partum publicis locis exp.) 25.3.4; (exp. mer­ces, onus) 14.2.10.1; 39.4.16.8; (cautio­nem) 22.3.25.4; 26.7.43; (iudicatum solvi) 3.3.8.3; (epistulam) 13.5.31; (iudi- ci rem exp.) 1.2.1; (apud eum, qui iuris- dictioni piaeest, exp. desiderium) 3.1.1.2; (summatim res exposita) 9.2.40; (me­tum hereditarium) 36.1.47; (numerus et personarum expositio) 38.10.10.17

Exportare - (ne vim facias mihi, quo mi­nus thensaurum effodiam tollam ex-

portem) 10.4.15; (quae fluctuum ex­portandorum causa paranto) 33.7.12.1

Expositio - см. exponere

Expostulare - (prout quaeque res expos­tulat) 48.19.11 pr.; (ut servos de dominis querentes praefectus audiat... si verecunde expostulent) 1.12.1.8

Expressim - (si nihil expr. convenit) 18.4.2.13; (si hoc ipsum expr. age­batur) 46.3.98.5

Exprimere - (area uti ad frumenta cet- eraque legumina exprimenda) 34.1.14.3; (favor librtatis benigniores sententias exprimit) 35.2.32.5; (plerique ita con­temnunt tormenta, ut exprimi eis ve­ritas nullo modo possit) 48.18.1.23; (exprimi edicto aedilium) 21.1.25.8; 21.1.38.14; (constitutione, lege) 48.10.9.2; (rescriptis, SCti) 49.14.3.6; 49.14.35; (nisi specialiter hoc testator expresse­rit) 34.5.13.6 i.f.; (magis intellectu percipi quam ex locutione (elocutione) exprimi posse) 46.3.13; 46.8.12.2; (pa­lam verbis exprimi) 45.1.99 pr.; (expr. condicionem) 23.3.21; (substitutio­nem) 31.64; (non expr. de morte filii) 28.2.29.1; (expr. heredes) 28.1.25; (nominatim plures res in legato expr.) 31.2; (quaedam in testamento si ex­primantur, effectum nullum habent) 28.5.69; (saepenumero mutatur rei ef­fectus, quamquam id expresserit tes­tator, quod, et si non fecisset, inesset tamen) 35.1.47; (nonnumquam contin­git, ut quaedam nominatim expressa officiant quamvis omissa tacite intel­legi potuissent nec essent offutura... inde dictum est: «expressa nocent») 35.1.52; 50.17.195

Expromissor - см. expromittere Expromittere - (si is, cui, dum in potes­

tate patris esset, mutua pecunia data fuerat, pater familias factus perigno- rantiam facti novatione facta eam pe­cuniam expromisit, si petatur ex ea stipulatione, in factum excipiendum erit) 14.6.20; (si quis servo pecuniam crediderit, deinde is liber factus eam

expromiserit, non erit donatio, sed de­biti solutio) 39.5.19.4; (debitor mu­lieris iussu eius pecuniam viro ex­promisit) 23.3.36; (si iusseris mortis causa (mihi donaturus) debitorem tuum mihi aut creditori meo expro­mittere decem) 39.6.31.3; (si mulieri dederim pecuniam, ut eam creditori meo solvat vel expromittat) 16.1.22; (si mandavero tibi, ut creditori meo solvas tuque expromiseris) 17.1.45.4; (quod servus meus pro debitore meo mihi expromisit; nomen eius, pro quo expromissum est) 15.1.56; 15.1.11.1; (cum dotis causa aliquid expromittitur) 23.3.55; (expromissor) 4.3.7.8; 12.4.4; 13.7.10; 16.1.8.8; 16.1.13 pr.; 18.1.53; 38.1.37.8; 42.1.4.3; 50.17.110.1; (du­plae evictio expromissa) 32.41.9; (cui expromissum est) 39.6.35.7; (si in id, quod patrono promisit (libertus), alii postea delegatus sit... verum est pa­trono eum expromisisse, quamvis pa­trono nunc non debeat) 38.1.37.4

Expugnare - (ex rate, nave expugnata rapere aliquid) 47.9.1 pr.; 47.9.5; (exp. aedes, villas) 48.6.3.2; 48.6.11 pr.

Expungere - (expungi stipendiis) 49.16.15; (rationes subscriptae et expunctae)

44.3.13.1

Exquirere - (exq. veritatem) 2.15.6; 29.3.1.1; (voluntatem) 24.3.3; 39.3.8; (honestissimum quemque exq. ex civi­tatibus) 27.8.1.10

Exsecare - (exsecto ventre, utero extrac­tus, editus) 5.2.6 pr.; 6.2.11.5; 28.2.12 pr.; 38.8.1.9; (mortuae filius exsectus)

50.16.132.1

Exsecrari - (exsecr. lites) 4.7.4.1 Exsecutio, exsecutio - (operis novi (nun­

tiationis) exs.) 39.1.5 pr.; 39.1.19; (ex. litis; lite contestata neglegere exsecu­tionem) 47.10.17.14; 47.10.17.22; (ex. appellationis) 49.1.28.2; (stipulationis) 13.4.8; 45.1.66; (debitae pecuniae) 45.1.132 pr.; (persecutiones, quae non habent iuris ordinarii exsecutionem) 50.16.178.2; (ex. delictorum) 47.].1.1;

(criminum) 47.9.1.1; (legis Fabiae exs.) 43.29.3 pr.; (res, quae habet publicam exsecutionem) 47.10.7.1; (si incertae personae convicium fiat, nulla exs. est) 47.10.15.9; (crimina, quae ad exsecutionem praesidis perti­nent) 47.11.8; (cui criminis sive delicti exs. competit) 50.16.131.1; (exs. iudi­cati) 16.2.16.1; (dare exsecutionem dictae sententiae, poenae) 4.8.32.6; 4.8.32.8; (exs. poenarum) 4.4.37 pr.; (ordo exsecutionis) 42.1.4.4; (exs. ex­traordinaria, militaris) 43.4.3.1

Exsecutor - (exs. negotiorum) 22.5.25; (exsec. sententiae) 49.1.4 pr.

Exsequi - (exs. mandatum) 17.1.22.10; 17.1.27.3^1; (procurationem) 3.3.25; (alienam iurisdictionem) 1.21.3; (ali­enum iudicium) 38.2.47.1; (ius religi­onis) 10.2.30; (ius suum) 27.9.7.1; (exs. litem, causam, appellationem) 17.1.8.2; 49.1.24.1; 49.1.28.2; 49.14.2 pr.; 49.14.18.4; (actionem) 47.1.3; (si tutor reum postulaverit et non sit exsecutus) 34.9.22; (exs. accusationem, crimen) 48.2.19 pr.; 48.5.2.8; (advocatus fisci, qui intentionem delatoris exsequitur) 34.9.5.13; (iniurias exs. iniuriarum actione) 47.10.11.7; (exs. suas suo­rumque iniurias) 43.29.3.11; (iustum dolorem) 29.5.3.3; (mortem alicuius) 29.5.22; 48.2.1-2; 48.2.4; (severius exs.; rem severe exs.) 1.6.2; 48.6.6; (rem exs. acriter, graviter, usque ad poenam capitis) 47.10.35; 47.11.9; (patronum querellas adversus libertos praesides audire et non translaticie exe- qui debent) 37.14.1; (exs. sententiam, iudicatum, rem iudicatam) 2.1.19 pr.; 42.1.2; 42.1.15 pr.; 42.1.15.2; 42.1.15.7; 42.1.15.12; (per manum militarem exs. decretum suum) 43.4.3 pr.; 3.1.1.10;

48.3.6.1

Exsequiae (funeris) - 35.1.91

Exsiccare - (...cum exsiccatus esset al­veus, proximorum fit, quia iam popu­lus eo non utitur) 41.1.30.1

Exsilium - см. exilium

Exsistere - (heres manebit, qui semel extitit) 4.4.7.10; 28.5.32.1; 28.5.37 pr.; 28.5.89; 29.2.61; 29.2.63; 29.2.93 pr.; (in ius heredibus aditio non est neces­saria, quia statim ipso iure heredes ex- istunt) 38.16.14; 50.17.194; (casus exis- tentium heredum) 28.6.45; (sive heres sive bon. possessor existat aliquis) 38.17.2.15; (iusta causa existimandi se heredem vel bon. possessorem extitisse domino) 41.3.33.1; (incertum esse, ut­rum existat successor; si nemo succes­sor extiterit) 40.5.4 pr.; 40.5.51 pr.; (exist, dominum) 39.2.32; (si existant defensores) 3.3.37.1; 3.3.38; (si mulier defensor alicuius exstiterit) 16.1.2.5; (si existat aliquis, qui defendere sit paratus) 42.4.5 pr.; (qui fideiussor pro altero exstitit) 45.2.11 pr.; (cre­ditor, apud quem mandator exsti­terat) 17.1.58.1; (qui accusator exsti­tit) 48.2.7.2; (exstitit, qui contra­diceret) 48.5.12.5; (qui peteret) 46.8.23; (si quis extiterit, qui meliorem condicionem adferat) 18.2.6.1; (cum debitor exstitisset aliquis) 17.1.60.4; (servo persuadere, ut amator existeret vel erro) 11.3.1.5; (si variae senten­tiae iudicum exstitissent) 31.76 pr.; (si incertum sit, aliquo tamen casu possit existere) 37.9.1.2; (si exstitisset casus, in quem obligatio collata fuis­set) 12.1.19 pr.; 18.6.8 pr.; 28.3.5; 28.6.48.1; 30.91.1; 35.2.88 pr.; (dies) 12.6.16.1; 29.2.71.1

Exsolvere - (praestationibus exsoluta causa mandati) 17.1.46; (exsolv. fi­dem) 24.1.5.15; (se exsolv.) 18.6.18; (exs. debitum) 32.38 pr.; 49.14.45.9; (aes alienum) 5.3.53; 18.4.2.14; 27.9.1.2; 40.5.41.1; (usuras) 12.6.67.4; 22.1.12; (litis aestimationem) 20.4.12.1; (ali­menta) 41.7.8; (fideicommissum, le­gatum) 36.3.1.11; 36.4.5.17; (omnis pecunia exsoluta esse debet, aut eo nomine satisfactum esse, ut nascatur pigneraticia actio) 13.7.9.3; (in exso­lutione vectigalis, totius debiti cessare)

20.1.31; 22.1.41.1; (non sufficere... ad totius debiti exsolut.) 32.34.2; (in stipulatione... in exsolutione esse)

44.7.44.5

Exspectare - (locupletiores, qui fructus suos aequis pretiis vendere nollent, dum minus uberes proventus exspec­tant) 47.11.6 pr.; (exspectare, quoad, donec, dum) 13.7.24.2; 35.2.63 pr.; 40.5.30.14; (statim (competere, va­lere, nancisci) nec exspect.) 16.1.24.2; 26.2.9; 32.3.2; (tota simul offerre non exspectata die) 40.7.3.13-14; (exsp. condicionem, eventum condicionis, ut condicio existat) 16.1.13.2; 28.5.3.2-3; 40.5.4.5; (exspect. nec urgere debi­torem ad solutionem) 17.1.12.14; (non videor vi deiectus, qui deici non ex­spectavi, sed profugi) 4.2.9 pr.; (ita demum sustinentur liberalia iudicia, si... ceterum non exspectantur) 5.3.7.1; 48.5.30.8

Exspirare - 29.5.22; (priore obligatione exspirante ex secunda introducitur pe­titio) 45.1.58; (exspirat lis, iudicium) 24.3.19; 24.3.24.7; (criminis causa) 48.17.1.4

Exstare, extare - (si tabulae testamenti extabunt) 37.2 tit.; 37.11.1.2 sqq.; (si tabulae test, nullae extabunt) 38.6 rubr.; 38.6.3; (quaeritur, memoria facti operis exstet nec ne) 22.3.28; (depositio pecuniae, cuius non exstat memoria) 41.1.31.1; (extat exemplum) 3.1.1.5; (SCtum, rescriptum, edictum) 40.5.30.6; 40.5.30.13; 48.18.8 pr.; (sententia

existimantium, dicentium) 43.24.11.1; 43.24.11.8; 44.4.4.8; (si non exstat, qui conveniatur) 22.1.23.1; (si tutor vel cu­rator exstent) 9.4.21.5; (cavere resti­tuturum, quod inde exstabit) 7.9.1 pr.; (intercidisse, in rerum natura, in re­bus humanis non esse, esse desiisse) 13.1.8 pr.; 24.3.50; 25.2.17.2; 30.84.7; 37.11.1.3; (consumptum esse) 10.4.9.1; 12.1.11.2; (si exstant nummi, vindi­cabuntur, consumptis vero condictio locum habebit) 12.6.29; 14.6.9.2; (ut si

exstet res, vindicetur, si consumpta sit, condicatur) 24.1.5.18; (condicio) 12.6.18; 7.1.4

Exstinguere, extinguere - (exting. ignem, incendium) 1.15.1; 9.2.27.9; 9.2.49.1; (exting. substitutionem a parente fac­tam) 1.7.17.1; (venditionem) 23.3.10.5; (condicionem) 30.96.4; 36.1.18.7; (fi­deicommissum) 32.11.13; (actionem) 47.2.46 pr.; (extinguitur obligatio, sti­pulatio) 34.3.21.1; 45.1.2.2; 45.1.83.6; 45.1.140.2; 46.1.47 pr.; 46.2.24; 46.3.98.8; (actio, condictio) 46.3.58 pr.; 47.2.41.3; 47.2.43.12; 47.2.72 pr.; (manda­

tum) 17.1.12.16; (donatio) 24.1.32.10; 24.1.32.18; (institutio, condicio) 28.5.38.3-4; (legatum, fideicommis­sum) 30.6; 30.41.15-16; 30.69.1; 30.75.2; 30.114.3; 32.21.1; 32.65.1; 33.1.12; (pignus, ius pignoris) 20.6.8.12; 20.6.9 pr.; (servitus) 8.3.27; 8.4.10; 8.6.11.1; (usus fructus) 7.1.3.2; 7.4.8; 7.4.10; (peculium) 15.2.1.3; 15.3.1.1; (beneficium personale cum persona exstinguitur) 24.3.13; (haesi­tatur, an, si postea in mora non fuerit, extinguatur superior mora) 45.1.91.3; (crimen morte extinctum; poena ex- tincta) 29.5.22; 48.1.6; 49.14.9; (pro­vocationis remedio condemnationis ex­tinguitur pronuntiatio) 48.16.1.14; (res exstincta) 18.6.8 pr.; 47.2.46 pr.; (per­sona exstincta) 43.20.1.43; (post om­nes eos exstinctos, qui) 31.32.6; (ex­plorari non posse, uter prior exstinctus sit) 34.5.22

Exstirpare - 47.7.7.2

Exstrinsecus - tvw. extrinsecus Exstruere, extruere - (exstructio)

35.2.1.19; (extr. aedificia) 50.4.18.10

Exsul - см. exui

Exsulare - см. exulare

Exsuperare - 19.1.42

Extare - см. exstare

Extendere - (ext. vela) 33.7.12.20; (homo ad malam mansionem extensus) 16.3.7pr.; (ext. rivum) 43.21.1.11; (adul­teriores voluntatem suam ext.) 14.1.1.20

Extensivus - (verba extens.) 38.17.6.1 Extenuare - (legatum) 34.4.11; (facul­

tates) 50.6.6.10; (aes alienum) 27.9.5.9

Exter, exterus - (natio, gens extera) 29.2.84; 30.11; 31.67.4-5; 31.69.1; 48.4.4 pr.; 49.15.6; (si domus ad exte­rum pervenerit, fideicommissi petitio familiae competit) 31.69.3; (ne, quod affectu filiae datum est, hoc et ad ex­teros eius heredes transire videatur) 33.3.6; 36.2.6.1; (personae exceptae) 37.5.3.4; (coheres) 5.4.1.3; 29.2.67; 45.1.122.3; (exteri servi) 48.5.28.6

Extergere - 33.7.12.22

Externus - 49.15.7 pr.; (apud externos legatione fungi) 28.1.13.1

Extinguere - см. exstinguere

Extollere - 8.2.2; 8.2.11.1; 8.2.31; 8.5.5;

8.5.6 pr.; 8.5.15

Extorquere - (venditiones (donationes, transactiones) per vim (per potentiam) extortae) 1.18.6 pr.; (stipulatio per vim extorta) 12.5.7; (munus per vim ex­tortum) 50.4.4 pr.; (extorq. cautionem ab aliquo, alicui) 4.2.14.11; 36.4.5 pr.; (ext. libertatem invito) 28.5.85 pr.; 40.1.19; (mortis aut verberum terrore pecuniam alicui extorq.) 4.2.3.1; (iudex inciviliter extorta restitui iu- beat) 4.2.23.3; (per vim extortum cum poena tripli restituitur) 39.4.9.5; (extorq. lucrum) 16.3.4; 42.8.6.11; 44.7.35 pr.; (tuipia lucra heredibus quoque extorqueri) 3.6.5 pr.; (semel adquisitam exceptionem invito extor­queri non posse) 2.14.62

Extrahere - (res ex mari extracta; merces extractae) 14.2.4.1; 41.1.58; (quod extraxit piscium) 19.1.12; (exsecto ventre extractus) см. exsecare; (nemo de domo sua extrahi debet) 50.17.103; 2.4.21; 39.2.4.5; (rebus humanis se extrah.) 21.1.23.3; (dilatio... quae in tempus pubertatis extrahet negotium)

37.10.6 pr.; (res per appellationem ex­tracta) 38.2.42.3

Extraneus - (post emancipationem (a pat­re adoptivo factam) extraneus intelle­

gor) 23.2.55.1; (legatum adscribere extraneo) 48.10.10.1; (necessariae perso­nae, necessitudines) 40.12.6; 48.19.28.8; 48.5.4; 48.5.14.4; (si patronus vel quivis extraneus impuberi tutorem dederit) 26.3.4; (si extraneus sit, qui dotem promisit) 23.3.33; 23.3.84; (in­ter extraneos, extraneas personas fac­ta donatio) 24.1.24-25; 24.1.32.27; 24.1.44; (extran. heres, qui ex numero liberorum est) 50.12.14; (qui de fa­milia sunt) 32.38.3; (heres tutoris extr.) 23.2.64.1; (extr. heres) 29.5.6.1; (quod servo debetur ab extraneis) 15.1.41; 15.1.51; (aliter (punitur), qui quid in dominum parentemve ausus est quam qui in extraneum) 48.19.16.3; (extr. creditor) 9.2.55; 14.4.1 pr.; 20.1.10; (extr. coloni) 33.7.20.1; (heres liberti omnia iura integra extranei hominis adversus patronum defuncti habet) 37.15.8; (proprietarius) 43.24.13 pr.; (socius) 11.3.9 pr.; (coheres) 5.4.1.3; (venditor servitutis) 8.4.10; (tutor) 26.7.54; 26.8.6; (fideiussor, qui emit) 17.1.59.1; (si extr. defensor existat) 46.7.5.4; (servus) 9.4.4.1; 26.2.10.4;

29.5.1 pr.; 48.5.28.11; 48.5.28.14; (im­perium adversus extraneos homines)

1.18.3

Extraordinarius - (extraord. persecutio­nes) 50.16.178.2; (extraord. actio salarii nomine) 19.1.52.2; (extraordin. iudicio subvenire alicui) 12.1.17; (in extraordin. iudiciis conceptio fonnu- larum non observatui') 3.5.46.1; (ex­traord. auxilium, remedium) 4.4.16 pr.; 29.5.7; 36.4.12; (genus mandati)

1.16.6 pr.; (extraord. cognitiones) 50.13 tit.; (exsecutio) 43.4.3.1; (ani­madversio, coercitio) 47.2.93; 47.20.2; 48.19.1.3; (poena) 50.7.1; (extraord. crimina) 47.11 tit.; 48.16.3

Extrarius - (heres extrar.) 27.1.28.1; 31.78.3; (libertus... praeterito patrono extrarios relinquit heredes) 38.2.36; (adulterii crimen ab extrario poterit in­ferri) 48.5.40.1; 48.18.17 pr.

Extremus - (post mortem extremi; ex­tremo mortuus) 32.83.1; (in extremum gradum militiae dari) 48.3.14.2; (ser­vus notae extremae) 47.10.15.44; (is videtur ius dicenti non obtemperasse, qui quod extremum in iurisdictione est non fecit) 2.3.1.1; (in extremis vitae constitutus; in extremis, in extrema va­letudine esse; in extremis dicere) 34.4.30.4; 39.6.42.1; 40.5.47.4

Extricatae margaritae - 9.2.27.30 Extrinsecus - (vitium aedium extrins. ac­

cidens; damnum, quod extrins. conti­git) 39.2.24.2-3; (vi extrins. admota cadere) 39.2.43; (damni iniuriae actio ob ea ipsa sit, per quae, non extrins. alia causa oblata, damno quis adfec­tus est) 19.2.57; (extrins. accedere) 5.3.20.3; (condiciones extrins., non ex testamento venientes, i.e. quae tacite inesse videantur) 35.1.99; (si extrins. suspendatur legatum, non ex ipso tes­tamento) 36.2.6.1; (dies legati, cui condicio non adscribitur, quamvis ex­trins. exspectanda sit, cedit) 36.2.25.1; (extrins. exspectare condicionis even­tum) 28.5.87 pr.; (quod ex lite con­secutus erit sive principaliter ipsius rei nomine sive extrins. ob eam rem) 3.3.46.4; (quae extrins. et nihil ad praesentem actum pertinentia adieceris stipulationi) 45.1.65 pr.; (extrins. im­pensae factae) 25.1.5 pr.; (quaedam ex­trins. elocuta) 3.2.13.6; (aliarum extrins. rerum personarumve causa commixta) 24.1.5.2; (si extrins. aliquid tutor dolo admiserit, pupillo nihil nocere oportet) 26.9.4; 33.4.2.1; 47.3.2; 48.18.15.1

Extructio, extruere - см. exstruere Exuberare - (si fructus quantitatem exu­

berant) 36.1.28.16

Exuere - (exui bonis) 42.8.25.7; (facul­tatibus) 26.7.3.3; (res commercio ex.) 18.1.34.1; (praerogativa, quae solet aper- sonalibus muneribus exuere) 50.4.6.4; (exui omni onere) 39.4.1.4; (actionibus exuere se non posse) 48.23.2; (nemo delictis exuitur) 4.5.2.3

Exui - 4.4.20 pr.; 48.19.4

Exulare - (nulla restitutionis aequitas est adversus eum, qui amissis bonis et ci­vitate relicta nudus exulat) 4.5.7.3; (mulier ob latronum societatem exu­lare iussa) 48.5.40.4; (ad tempus ex. iussus) 27.1.28.2; 50.2.5

Exundare - 39.3.1.2

Exurere - (vivum exuri; exurendum dam­nari) 48.13.7; 48.19.9.11; 48.19.28.12; 48.19.38.1; 48.24.1

Exvehere - 10.4.5 pr.

F

Faba-50.16.77

Faber-6.1.67; 13.6.5.7; 14.2.2.1; 33.7.12.5; 39.1.5.3; 40.4.13.1; 41.1.7.12; 45.1.137.3; (fabros tignarios dicimus non eos dum­taxat, qui tigna dolarent, sed omnes, qui aedificarent) 50.16.235.1; (faber argentarius) 34.2.39 pr.; (aerarius, plum­barius, ferrarius) 50.6.7

Fabius Mela - см. Mela

Fabrica - 17.1.26.8; (ars fabrica) 33.7.19.1; (optio, primicerius fabricae) 50.6.7; (fabr. insulae) 13.4.2.7

Fabricare - (fabric, insulam, navem) 7.8.12.6; (argentum) 34.2.19.11; (fal­sum fabric.) 29.3.2.6

Fabrilis - (operae fabriles) 12.6.26.12; 38.1.6; 38.1.9.1; (operibus fabrilibus exerceri) 49.16.12.1

Fabula - 5.4.3

Facere - (quae facta contra bonos mores fiunt, nec facere nos posse credendum est) 28.7.15; (qui vetante praetore fe­cit, hic adversus edictum fecisse prop­rie dicitur) 50.17.102; (facere contra, adversus legem, SCtum, voluntatem defuncti) см. adversus, contra; (quod metus causa factum est) 4.2.9.8; (quod quisque ob tutelam corporis sui fecerit, iure fecisse existimetur) 1.1.3; (nullus videtur dolo facere, qui iure suo utitur) 50.17.55; (verbum «facere» omnem omnino faciendi causam complectitur dandi, solvendi, numerandi) 50.16.218;

(«faciendi» verbo reddendi etiam causa contineto) 50.16.175; (solvere dicimus eum, qui fecit, quod facere promisit) 50.16.176; (facere posse, fa­cere non (, nihil) posse) 12.6.8-9; 17.2.23 pr.; 17.2.81; 24.3.18.1;

24.3.28; 24.3.54; 42.7.1.1; 46.3.21; (hoc facere quis posse videtur, quod dolo fecit quo minus possit) 17.2.63.7; 17.2.68.1; (centum tantum facere posse) 35.2.82; (quatenus facere potest debitor) 2.14.49; (in id, quod, in quantum) facere potest, conveniri, con­demnari) 13.5.3 pr.; 17.2.63; 24.3.36; 39.5.33 pr.; 42.1.16-25; (ut ita querel­lae locus sit, quantum facere potuit) 3.5.34 pr.; (nihil vel minus facere posse) 16.3.1.43; (facere iudicatum) 5.1.45.1; 12.1.42 pr.; 46.1.45; (fac. homicidium) 48.18.1.21; 48.19.28.15; (stuprum, adulterium) 48.5.13; (fur­tum) 47.2.7 pr.; 47.2.18; 47.2.19.6; 47.2.23; (damnum) 50.17.151; (pau­periem, iniuriam) 9.1.1 pr.; 9.1.1.3; (vim, metum) 4.2.9.1; 4.2.9.8; 4.2.14.2; 4.2.14.13; 4.2.14.15; (moram) см. mos; (fac. testamentum, tabulas testa­menti) 28.1.18.1; 28.1.19; (codicil­lum) 29.7.19; 32.37.1; (fac. locatio­nem, venditionem) 42.5.8.1; (no­mina) 2.14.9 pr.; 26.7.39.14; (fac. ne­gotium) 3.6.1 pr.; 3.6.1.1; 3.6.3.1;

37.15.5 pr.; (locat artifex operam suam, i.e. faciendi necessitatem) 19.2.22.2; (opus factum) 39.1.21.1; (materia fac­ta) 6.1.6; (argentum, aurum factum) 32.78.4; 34.2.27; (fac. medicinam) 38.1.26.1; (argentariam) 2.13.4.3—4; (artem ludicram, lenocinium) 3.2.4 pr.;

3.2.4.1- 2; (possessorem fac. aliquem) 50.16.22; (nummos facere accipientis) 12.4.3.8; 35.1.55; (fundum facere empto­ris) 18.1.25.1; (famosum fac. aliquem; fac. infamiam) 3.2.6.5; 3.2.13.5; (sus­pectum fac. aliquem) 27.8.2; (per ad- rogationem filium sibi fac.) 1.7.40.1; (iure institutionis, ex testamento heres factus) 28.6.5; 30.68.1; (sui iuris, pater

fam. factus) 14.5.2.1; 14.5.3; 14.6.3.4; 14.6.20; (pubes factus pupillus) 27.2.4; (armorum XIV factus) 36.2.22 pr.; (fu­riosus mentis compos factus) 29.2.47; 38.17.2.11; (liber, servus factus) 38.17.1.4; 46.3.38 pr.; (fundus sacer factus) 45.1.91.1; (ita donare, ut statim fiat accipientis) 39.6.2; (pecuniam dare, ut creditoris fieret; pecuniam suam face­re) 3.5.23; (facit totum voluntas de­functi) 28.5.35.3; (facere dodrantem, quadrantem bonorum) см. dodrans; (fac. ius) 1.3.40; (fac. plures gradus heredum) 28.6.36 pr.; (dotem fac. alicui) 23.3.49; (fac. curatores) 27.10.9; (ad actionem procurator factus) 2.14.13 pr.; (fac. alimenta in aliquem) 25.3.5.14; (in distrahendis rebus sumptus factus) 36.1.20.2; (fac. im­pensas) см. impensa; (armum in fuga facere) 40.7.14.1; (magni, parvi facere) 1.16.4.5; 43.24.1.10; (fac. lucrum) см. lucrum; (damnum) 30.56; 39.2.26; (vi­tium fac.) 39.2.32; 14.2.10.1; (abortum fac.) см. abortio; 43.6.1 pr.; 43.8.2 pr.;

43.12.1 pr.

Facessere - 48.2.4

Facies - (fac. operis, locorum) 39.1.1.11; 39.1.21.3; 47.21.3.2; (pristinam faciem aedibus reddere) 19.2.19.4; (prima fa­cie) 16.1.13 pr.; 34.1.10 pr.; 40.5.31.4; (fac. patrimonii) 26.7.55.4

Facinorosus - (gladii potestas ad animad­vertendum facinorosos homines) 2.1.3

Facinus - (tripli poena propter facinus satisfacere cogi) 4.2.14.11; (ex facino­ribus defunctorum de eo, quod ad here­dem pervenit, actio datur) 43.16.3 pr.

Factio - (testamenti factio... publici iuris est) 28.1.3; (cum contra testamentum ut inofficiosum iudicatur, testam, fac­tionem habuisse defunctus non credi­tur) 5.2.17.1; 28.1.18 pr.; 28.3.6.8;

29.1.1 pr.; 29.7.3 pr.; (si quis testa­mentum fecerit, deinde amiserit tes­tam. factionem... potest eius peti bon. poss.) 37.11.1.8-9; (relegatus... testam factionem non amittit) 48.22.7.3; (fili-

usfam. et servus alienus et postumus et surdus testam, factionem habere di­cuntur: licet enim testamentum facere non possunt, attamen ex testam, vel sibi vel aliis adquirere possunt, furio­sus quoque testam, factionem habet, li­cet testam, facere non potest) 28.1.16; (testamento tutores hi dari possunt, cum quibus testam, factio est) 26.2.21; 31.82.2; (testam, factio cum servis ali­enis ex persona dominorum est) 33.3.5; 34.4.20; (nemo potest legatorum no­mine usucapere nisi is, cum quo tes­tam. factio est) 41.8.7; (seditio prae­rupta factioque cruenta; seditionum concitatores vel duces factionum) 28.3.6.9; 49.1.16; (latrones, qui fac­tionem habent) 48.19.11.2; (publicano­rum factiones) 39.4.12 pr.; (familia factiosa) 39.4.13.2; 1.2.2.24

Factiosus - см. factio

Factitare - 42.4.7.8

Factor-29.5.1.21; 48.3.7; 49.16.6.8 Factum - (sive factum rei promittendi

sive effectum per mancipationem do­minii transferendi) 22.1.4 pr.; (in lege Cornelia dolus pro facto accipitur) 48.8.7; (...ut... nec consilium habuisse noceat, nisi et factum secutum fuerit) 50.16.53.2; 50.16.225; (praestare fac­tum sociorum, servorum) 17.2.22; 21.1.25.7; 21.1.31.15; 47.5.1.6; (ex facto actio est, quotiens ex eo teneri quis incipit, quod ipse admisit) 44.7.25.1; (factum cuique suum, non adversario nocere debet) 50.17.155 pr.; (facto meo alter locupletatus) 3.5.5.13; (quid continetur his verbis «si rationes reddiderit»?... nos neque condicionem meram putamus esse, quae in datione exsistit, neque meram condicionem, quae in facto sit, sed eam condicio­nem, quae ex mixtura quadam consis­tit. nam... incipit quidem res a facto, pervenit autem ad pecuniam) 35.1.82; (rationum reddendarum condicio, quod ad reliqua quidem attinet, in danda pe­cunia consistit, quod autem ad ipsa vo­

lumina rationum tradenda... et exami­nandas rationes... factum habet) 40.7.6.7; (multum interest, condicio facti an iuris esset) 35.1.21; (in facto consistentes condiciones... quasi tri- pertitam recipiunt divisionem, ut quid detur, ut quid fiat, ut quid optingat) 35.1.60 pr.; (etiam sine tutoris aucto­ritate possidere incipere posse pupil­lum aiunt; eam enim rem facti, non iuris esse) 41.2.1.3; (si emptor, pri­usquam per usum sibi adquireret, ab hostibus captus sit, placet interruptam possessionem postliminio non restitui, quia... possessio plurimum facti habet: causa vero facti non continetur post­liminio) 4.6.19; (possessio facti est et animi) 47.4.1.15; 41.2.29; (solutio, venditio, traditio facti magis quam iuris sunt) 27.10.7.3; (in stipulationi­bus ius continetur, in pactis factum versato) 2.14.27.2; 45.1.38.6; (alibi de iure, i.e. in confessoria actione, alibi de facto, ut in hoc interdicto (sc. de itinere) quaerito') 8.5.2.3; (in f. exci­pere, exceptio, praescriptio) 7.9.4; 11.1.20 pr.; 13.5.27; 14.6.20; 21.3.1.4; 44.1.14; 44.1.23; 44.4.4.16; (in f (con­cepta) replicatio) 35.2.15 pr.; 46.1.14; (quaestio facti, non iuris) 1.5.16; 20.4.12.4; 20.4.13; 28.5.15.1; 45.1.94; (ignorantia vel facti vel iuris est)

22.6.1 pr.; (error iuris... facti; errare in iure... in facto) см. errare; (ex facto quaesitum, propositum, tractatum est) 4.4.11.2; 15.1.52 pr.; 28.5.35 pr.; 28.6.43 pr.; 30.39.6; 36.1.18 pr.;

44.3.5.1; (ex f. incidit species talis, ei­usmodi) 31.83; 35.2.22 pr.; (ex f. con­sultus) 2.14.4.3; 4.4.3.1; 17.2.52.7

Facultas - (fac. generandi) 28.2.9 pr.; (dan­di) 45.1.137.4; (solvendi) 46.3.95.6; (si quid debitori ad solvendum facultatis accesserit) 23.3.53; (facultatem pecu­niae non habere) 3.3.73; (facultas, fac­ultates patrimonii) 26.7.12.3; 38.2.36; (pro modo facultatum, pro facultatibus alicuius) 25.3.5.19; 33.1.3.2; 37.9.1.19;

37.10.6.5; (in facultatibus esse; ido­neus facultatibus) 25.3.5.13; 25.3.5.26; (facultatibus labi) 4.3.8; 27.8.1.11; (fac. testam, faciendi) 28.1.19; (peten­dae bon. poss.) 38.15.4; (abstinendi) 38.9.2; (libera legandi fac.) 35.2.1 pr.; (libera mortis fac.) 48.19.8.1

Facundia- 50.13.1.10

Faenebris pecunia - 12.1.34 pr.; 22.1.9 pr. Faenerare- 17.1.2.6; 17.1.6.6; 17.1.20 pr.;

26.7.7.6; 26.7.46.2; 26.7.47.4; (faener. pecuniam publicam sub usuris solitis) 22.1.11; (servus pecuniis faenerandis praepositus) 14.3.5.2; 14.3.19.3; (fae- nerari) 46.3.35

Faenerator-4.2.23.2; 22.2.6; 33.7.12.43 Faenum - 7.4.13; (falx fen.) 33.7.8 pr. Faenus - (faenus sortium, quas defunctus

collocavit) 33.2.24 pr.; (solvere faenus medii temporis) 36.1.60.2; (faenus uberius promittere) 22.1.9.1; (stipula­tio faenoris; maius legitima usura faenus) 22.2.4 pr.; 22.2.4.1; (faenus illicitum contrahere) 19.1.13.26; (pe­cuniam faenori, in faenus dare) 17.1.10.3; 26.7.9 pr.; 26.7.47.4; 26.7.58.1; (pecuniam faenebrem, faenus exer­cere) см. exercere; (maioribus usuris faenus accipere) 17.1.12.9

Falernus - (vini Falerni binos culeos da­to) 33.1.17.1

Fallacia - (occurrere fallaciis venden­tium) 21.1.1.2; 21.1.37

Fallax, fallaciter-47.2.43.3

Fallere - (si mensor fefellit in mensura, modo) 11.6.5.2; 11.6.7.1-2; (fallere fi­dem) 13.5.1 pr.; 18.3.5; (eum qui ti­more coactus fallens adierit heredita­tem. .. heredem non fieri placet) 29.2.6.7

Falsare - (falsare pondera, mensuras)

48.10.32.1

Falsarius-48.10.1.4

Falsus - (falsa causa non nocet) см. causa; (falsus creditor, h.e. qui se si­mulat creditorem) 47.2.43 pr.; (falsus procurator) 47.2.43.1; 46.8.3.1; (quod falso tutore auctore gestum esse dice­tur) 27.6 tit.; (falsum tutorem eum vere

dici, qui tutor non est... sicut falsum testamentum, quod testam, non est) 50.16.221; (testamentum falsum scri­bere, signare, recitare) 47.11.6.1; 48.10.2; (testam, falsum arguere, dice­re, accusare) 34.9.5 pr.; 34.9.5.9; 37.1.14; 38.2.19 pr.; 44.4.17.2; 48.2.18; 49.14.13.9; (falsas rationes deferri) 49.14.15.6; (falsas testationes facere, testimonia falsa dicere) 48.10.1 pr.; 48.10.9.3; (falsae mensurae) 47.11.6.2; (falsus mo­dus renuntiatus) 11.6.3.1; 11.6.5.1; (fal­sam monetam percutere) 48.10.19 pr.; (falsi nominis adseveratio) 48.10.13 pr.; (falsis constitutionibus uti) 48.10.33; (falso sive vere putare) 47.2.46.7; (fal­so praesumere, existimare, credere, sibi persuadere) 12.6.3; 12.6.12; 12.6.15.1; 12.6.19.1; 12.6.65.2; (lex Cornelia de falsis) см. lex Cornelia; (falsi accusa­tio, crimen) 22.4.3; 48.16.1.10; 48.16.4; (quid sit falsum, quaeritur: et videtur id esse, si quis alienum chirographum imitetur aut libellum vel rationes inter­cidat vel describat) 48.10.23; (falsum facere in rationibus, tabulis cerisve) 48.10.1.4; 48.10.16.2; (poena falsi vel quasi falsi deportatio est et omnium bonorum publicatio) 48.10.1.13; (falso sibi legatum adscribi curare) 48.10.4; (heredem per quasi falsum adsciptum)

34.9.4

Falx - 33.7.8 pr.; 50.16.31

Fama - (veluti consentiens fama) 22.5.3.2; (capitis famaeve periculum) 40.5.36 pr.; (famae causa) 3.3.39.7; (famam laces­sere, insectari) 47.10.1.4; 47.10.15.29; 48.5.39.9; (integrae famae esse) 4.8.7 pr.; 26.10.4.2; 48.19.28.16

Fames - (fame premere servos) 1.12.1.8; (fame necare hominem, pecudes) 9.2.9.2; 9.2.29.7

Familia - (familiae appellatio... varie ac­cepta est: nam et in res et in personas deducitur, in res, ut puta in lege XII tab. his verbis «adgnatus proximus fami­liam habeto») 50.16.195.1; (familiam restituere rogari) 36.1.15.8; (familiae

appellatio refertur et ad corporis cuius­dam significationem, quod aut iure proprio ipsorum aut communi univer­sae cognationis continetur, iure proprio familiam dicimus plures personas, quae sunt sub unius potestate aut na­tura aut iure subiectae... cum pater fam. moritur, quotquot capita ei su- biecta fuerint, singulas familias incipi­unt habere... et (emancipatus) sui iuris effectus propriam familiam habet, communi iure familiam dicimus om­nium agnatorum) 50.16.195.2; (item appellatur familia plurium personarum, quae ab eiusdem ultimi genitoris san­guine proficiscuntur) 50.16.195.4; (mulier familiae suae et caput et finis est) 50.16.195.5; (feminarum liberos in familia earum non esse palam est, quia, qui nascuntur, patris familiam sequuntur) 50.16.196.1; (familiae ap­pellatione liberi quoque continentur) 50.16.40.2; (fam. adoptiva, familia naturalis patris) 38.8.1.4; (in eam fa­miliam, ad quam per adoptionem venit, nemo est illi cognatus praeter patrem eosve, quibus adgnascitur) 38.10.4.10; (si filium adoptevero... nec mater mea aviae loco illi est, quoniam his, qui extra familiam meam sunt, non adg­nascitur) 1.7.23; (filius, nepos in fa­milia retentus) 29.2.84; 37.6.9; (exire ex fam. alicuius) 40.12.32; (mutare, amittere familiam) 4.5.3 pr.; 4.5.11; (ex, de fam. heredem scribere aliquem; heredes, qui de fam. sunt) 31.67.2 sqq.; 32.38.3; (petere, ne fundus de fam. exe­at) см. exue; (petere, fideicommitte­re, ne domus (fundus) alienaretur, sed ut in familia relinqueretur; prae­dium de fam. liberorum alienari prohi­bere) 30.114.15; 31.69.1; 31.69.3^1; 31.78.3; (familiae relinquere fideico­mmissum) 31.32.6; (sub condicione le­gare: si in familia nupsisset) 35.1.15; 27.2.4; 32.41.7; 33.5.21; 36.2.21 pr.; 40.5.41.16; (sepulchra, quae quis sibi familiaeque suae constituit) 11.7.5;

21.1.1.1; (familiae appellatione omnes, qui in servitio sunt, continentur)

21.1.25.1-2; (si... familia legetur,

perinde est quasi singuli homines le­gati sint) 32.79 pr.; 2.1.9; 39.4.1 pr.;

39.4.12.1-2; 43.16.1 pr.; 47.8.2.14;

47.8.2.16; 50.16.40.3; (ibi non omnes servi, sed corpus quoddam servorum demonstratur (familiae appellatione)... alia autem parte edicti omnes servi continentur) 50.16.195.3; (fam. urbana - rustica) 50.16.166; (publica - privata) 1.15.1; (domestica, venalicia) 24.1.31.10; (quaestio a familia necatorum haben­da) 29.5.1 pr.

Familiaricus - (vestimenta famil.) 34.2.23.2 Familiaris - (famil. funus) 2.4.2; (sepul­chrum) 11.7.5; (Caesari familiarissi­mus) 1.2.2.44; (familiaritas) 1.16.4.3;

1.18.19 pr.; 19.2.2.1; 50.16.223.1

Familiaritas - см. familiaris Famosus - 1.15.3.1; 3.2.2.5; 3.2.14;

12.2.9.2; 26.10.3.18; 48.2.13; 48.4.7 pr.; 48.19.28.15-16; (fam. libelli) 48.19.16 pr.; (fam. carmen) см. carmen; (fam. de­lictum) 4.8.32.6; (fam. actio) 3.2.6.1; 3.2.7; 4.3.1.4; 37.15.5.1; 47.10.7 pr.; (damnari (ex) famoso iudicio) 3.1.1.10; 12.2.9.2; (neque unde vi neque aliud interdictum famosum est) 43.16.13; (cessat ignominia in condictionibus, quamvis ex famosis causis pendeant) 44.7.36; (si quid ex famosa causa et non famosa debeatur, id solutum vide­tur, quod ex famosa causa debetur) 46.3.7

Fanaticus - 21.1.1.9

F anum - (circa fana bacchari) 21.1.1.10 Fari - (qui fari non potest = infans)

40.5.30.1- 6; 45.1.70; ([pro his, qui fari non possunt... ipsi tutores iudicium suscipiant, pro his autem, qui supra septimum armum aetatis sunt... aucto­ritatem praestent) 26.7.1.2; (pupillus si fari possit... cum tutoris auctoritate he­reditatem adquirere potest) 29.2.9; (pupillus, ex quo fari coeperit, recte stipulari potest) 45.1.141.2; (si pupil­lus... fari non possit, servus eius sti-

pulabitur) 46.6.2; 46.6.6; (delegare scriptura vel nutu, ubi fari non potest, debitorem suum quis potest) 46.2.17

Fas - (fas non est) 3.2.13.4; 18.1.34.2; 24.1.32.2; 39.3.17.3

Fascia - (fasciae crurales) 34.2.25.4 Fascis - (proconsules non amplius quam

sex fascibus utuntur) 1.16.14

Fateri - 11.3.5.2; (fateri se debere) 5.1.21; (de maleficio) 48.18.1.27; (qui tacet, non utique fatetur) 50.17.142; 17.1.12.1; 30.39.6; 41.1.27 pr.

Fatum - (fati infelicitas excusat furio­sum) 48.8.12; (quod fataliter acces­sit) 50.16.135; (detrimenta fatalium)

33.7.3 pr.; (in fatum concedere) 34.3.20.1; (magis fato quam voluntate servari) 48.5.33 pr.; (fatum praestare) 6.1.16 pr.; (damnum fato accidens, fato contingere) 4.4.11.4-5; (damnum fatale) 4.9.3.1; 13.6.5.4; 17.2.52.3; 18.6.2.1

Fatuus-3.1.2; 42.5.21

Fauces - (faucium tumores) 21.1.14.8 Faustina - 31.57

Favere - (praetores favent libertatibus) 4.7.3.1; (in obscura voluntate manumittentis favendum est liber­tati) 50.17.179; (in re obscura melius est favere repetitioni quam adventicio lucro) 50.17.41.1; (pupillis favetur per tutores) 44.4.4.23; (partui in hoc fa­vetur, ut in lucem producantur) 37.9.1.15; (favor libertatis) 29.2.71 pr.; 31.14 pr.; 35.2.32.5; 40.4.17.2; 40.4.29; 40.5.26 pr.; 40.7.4.6; 40.7.20.3;

49.15.12.9; (dotium) 23.3.9.1; (nupti­arum) 24.3.45; (religionis) 7.1.17 pr.; (libertas omnibus rebus favorabilior est) 50.17.122; (favorabiliores rei po­tius quam actores habentur) 50.17.125; (favorabilior est causa partus quam pu­eri) 37.9.1.15; (favorabile est liber­tatem admittere) 49.17.20; (favora­biliter) 29.2.9; 40.4.10.1; 48.10.7

Favia - см. Fabia

Favor, favorabilis - см. favere Favus - 41.1.5.3 Fax-50.16.167

Febricitare - 42.1.60

Febris - 21.1.1.7; (febricula) 21.1.1.8; 21.1.4.6

Februarius - (Kalendae Febr.) 45.1.12 Felix; feliciter - (navigatio fel.) 45.1.137.2 Femina - (in multis iuris articulis dete­

rior est condicio feminarum quam masculorum) 1.5.9; (feminae ab omni­bus officiis civilibus vel publicis re­motae sunt) 50.17.2 pr.; 2.13.12; 3.1.1.5; 5.1.12.2; 16.1.1 pr.; 16.1.1.1; 26.1.18; 50.4.3.3; (femina nullum

adoptare filium potest) 5.2.29.3; (ad testamenta feminarum edictum contra tab. bon. possessionis non pertinet, quia suos heredes non habent) 37.4.4.2; (femineus, femininus genus, sexus) 2.8.2.3; 31.45 pr.; 50.16.56.1; (propter sexum femin. ius suum igno­rare posse) 49.14.2.7

Fenarius - см. faenum

Fenebris - см. faenebris

Fenerare - см. faenerare

Fenestra - 8.2.6; 8.2.40

Fenus - см. faenus

Fera-7.1.62.1

Fere - 1.2.2.47; 1.7.13; 1.22.1; 2.15.8.9; 14.1.7.2; 18.1.68.1; 21.1.17.3; 33.9.4.2; 35.1.54 pr.; 42.4.1; 44.7.44 pr.; 48.19.9.11; 50.17.108; 50.17.153

Feria, feriae - (feriae extra ord. indictae, ob res puta prospere gestas vel in ho­norem principis = feriae repentinae, sollemnes) 4.6.26.7; (feriatus (feriati­cus), feriata dies) 2.5.2.1; (ferias a forensibus tantum negotiis dare vaca­tionem, ea autem, quae ad disciplinam militarem pertinent, etiam feriatis die­bus peragenda) 2.12.2; 2.12.9; 4.8.36; 48.1.12; 48.5.12.6

Ferire - (illum sollum, qui vim infert, ferire conceditur) 9.2.45.4; (feriri a bove) 9.2.52.3

Feritas - см. ferus

Ferox - (canis ferox) 9.1.2.1; (ferocia, ferocitas) 9.1.1.4

Ferox - 39.3.11.2; см. Urseius Ferramentum - 33.7.18 pr.; 47.2.55.4

Ferrarius - 50.6.7

Ferre - (ferri proprie dicimus, quae quis suo corpore baiulat) 50.16.235 pr.; 2.3.1.1; 9.2.27.27; 47.2.21.5-6; 48.13.7; (ampluis, plus, minus ferre) 6.1.4;

36.1.3 pr.; 37.8.1.9; 37.8.1.11; 44.7.41.1; 47.6.6; (ferre portionem, partes) 17.1.58.1; 28.6.24; 35.2.82; (damni, lucri partem) 17.2.30; (quod assi deest) 28.5.17 pr.; (legatum, dotem) 31.53 pr.; 37.5.24; (usum fr.) 7.1.42; (ne quis doli sui praemium ferat) 4.8.31; (diver­sas sententias iudicium tulisse) 5.2.15.2; (ferre sententiam) 1.5.25; 4.8.32.4; 40.12.39.1; 49.1.1 pr.; (testimonium)

22.5.3 pr.; (suffragium) 50.4.8; (ferun­tur exempla) 48.20.7.3; (fertur) 3.1.1.3; 5.4.1.3; (auxilium ferre) 29.5.1.28; 29.5.1.35-36; (ferre acceptum) см. ac­cipere; (expensum) см. expendere; (mor­bus ferendus alicui) 24.3.22.7; (nec su­pina ignorantia ferenda est) 22.6.6; (quod ferendum non est) 23.3.33; (non ferre querentem) 27.3.1.2; 47.10.7.2; (feren­dus erit pudorem suum purgans) 3.3.25; (non est ferendum, qui) 1.6.6; 2.1.15; 2.15.12; 23.2.50; 26.10.5; 42.6.1.12; 42.6.1.15; (nomen alicuius ferre) 36.1.7; 36.1.65.10; 39.5.19.6; (legem ferre; latio) 1.2.2.2; 1.2.4; 1.2.16; 35.2.1 pr.; (fundus ferens annua LX) 33.1.21.1